Autor: Katarzyna Lewandowska

Temat: Franciszkanizm w poezji Jana Twardowskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• opisze koncepcję Boga i świata przedstawioną w utworach: Który, Który stwarzasz jagody, Stwarzał;

• scharakteryzuje sylwetkę człowieka ukazaną w podanych wierszach ks. Jana Twardowskiego;

• wyjaśni, na czym polega franciszkanizm w utworach ks. Jana Twardowskiego;

• porówna franciszkańską wizję świata przedstawioną w wierszach ks. Jana Twardowskiego z wyobrażeniem świata prezentowanym w Księdze ubogich Jana Kasprowicza.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• podająca;

• prezentacja multimedialna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Franciszkanizm w poezji Jana Twardowskiego”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z utworami literackimi w e‑materiale: Który, Który stwarzasz jagody, Stwarzał oraz Witajcie, kochane góry. Przygotowują się do omówienia tekstów, szukając informacji na temat ważnych kontekstów, np. biograficznego i historycznoliterackiego. Wybrane osoby mogą zebrać potrzebne wiadomości do wstępnego rozpoznania tekstów. Będą pełniły rolę ekspertów.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zastanowienie się, czym jest franciszkanizm i jak go można zdefiniować. Chętne osoby przygotowują prezentację multimedialną na temat franciszkanizmu.
   Nauczyciel przypomina uczniom, że ważnym aspektem każdej prezentacji jest jej wiarygodność, zatem istotne jest podawanie źródeł, hiperlinków ukazujących, skąd dane informacje zostały zaczerpięte.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat i cele zajęć oraz wspólne z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, sprawdza, kto wykonał prezentację. Wybrany uczeń rozpoczyna wstępną dyskusję wokół tematu lekcji, przedstawiając przygotowaną prezentację. Pozostałe osoby mogą wysłać prezentację w formie elektronicznej do oceny przez nauczyciela.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z sekcją „Wprowadzenie” i „Przeczytaj”. Każda osoba robi to indywidualnie. Następnie chętne osoby przygotowują pytania na bazie przeczytanego materiału i zadają je koleżankom i kolegom w klasie. Uczniowie odpowiadają na te pytania, tym samym utrwalają wiedzę nabytą w tej części materiału.

2. Nauczyciel za pomocą rzutnika prezentuje materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Na tej podstawie uczniowie wykonują w parach oba zamieszczone w sekcji multimedialnej polecenia. Nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi.

3. Nauczyciel wyświetla na tablicy tekstu z sekcji „Sprawdź się”. Po zapoznaniu z nimi zespół klasowy zostaje podzielony na 4‑osobowe grupy, które rozwiązują zadania na czas. Najszybsza grupa przedstawia swoje propozycje i omawia je na forum klasy. Pozostali uczniowie weryfikują przedstawione odpowiedzi. Jeśli są one poprawne, grupa wygrywa.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania tematu o franciszkanizmie nauczyciel przytacza słowa:
   Dla św. Franciszka ideałem życia godnym naśladowania był Chrystus. Maryja jako służebnica Pańska była zjednoczona z Chrystusem, w swym życiu i działaniu. Urzeczywistniała Ewangelię, posiadała cnoty ewangeliczne. Cnotą, która najściślej zjednoczyła Maryję z Chrystusem, było ubóstwo. Bóg w duchowości franciszkańskiej przedstawiał się w ubóstwie Maryi i Jezusa; wywyższał ubogich i poniżanych, słabych i cierpiących, którzy stali się zwierciadłem, w którym odbija się oblicze Stwórcy. Pobożność maryjna pozwalała św. Franciszkowi doświadczyć ubóstwa i dostrzec wewnętrzne źródła radości maluczkich, którzy przez doświadczenie własnej nędzy i cudzej rozumieją, że w życiu najważniejsze jest doświadczenie obecności Boga i Jego królestwa, które nadejdzie.
   https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/71154/kasperek_franciszkanizm_we_wczesnej_poezji_kazimierza_wierzynskiego_2018.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Praca domowa:

1. Przeczytaj wiersz Zbigniewa Herberta Pica Pica L zamieszczony w sekcji „Sprawdź się” i odpowiedz na pytania:
   1. Jakie elementy franciszkańskiej wizji świata zostały wykorzystane w utworze?
   2. W jaki sposób został przedstawiony w utworze Jan Twardowski?
   3. Jaki jest stosunek podmiotu do bohatera lirycznego?
   4. Na czym polega polemika między Zbigniewem Herbertem i Janem Twardowskim?

Materiały pomocnicze:

• Willi Egger, Leonhard Lehmann, Antoni Rotzetter, Duchowość franciszkańska, Stanisław Padewski (oprac.), Wrocław 1992.

• Helena Zaworska, Jestem, bo Jesteś. Rozmowy z księdzem Twardowskim, Kraków 1999.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.