Dla nauczyciela

Autor: Marcin Sawicki

Przedmiot: historia

Temat: Walka z Kościołem katolickim

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

LVI. Stalinizm w Polsce i jego erozja.

Uczeń:

4) opisuje formy i skutki prześladowania Kościoła katolickiego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • przedstawia genezę konfliktu państwa z Kościołem katolickim w czasach stalinowskich;

  • omawia działalność prymasa Stefana Wyszyńskiego;

  • opisuje formy i skutki prześladowań Kościoła.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm,

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

  • tworzenie dłuższej wypowiedzi pisemnej,

  • analiza materiału źródłowego (porównawcza),

  • dyskusja.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • praca w grupach,

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu,

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

  • kartki papieru, przybory do pisania,

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji:

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Walka z Kościołem katolickim”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.

  2. Nauczyciel wyznacza dwóch uczniów do przygotowania krótkiej prezentacji o genezie powojennego konfliktu władz komunistycznych z Kościołem katolickim.

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i przedstawia jej cele. Omawia planowany przebieg zajęć.

  2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem.
    Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z tematem lekcji. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem zajęć?

Faza realizacyjna:

  1. Rekapitulacja wtórna. Nauczyciel prosi, aby uczniowie przedstawili stosunek ideologii komunistycznej do religii. Wybrane osoby (albo ochotnicy) przypominają, jakie formy przybrała walka z religią w ZSRS.

  2. Praca w grupach. Prowadzący poleca, aby uczniowie podzielili się na trzy- lub czteroosobowe grupy i wykonali w nich ćwiczenie 2 z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wskazują atuty, jakimi dysponowały Kościół oraz władza komunistyczna. Po ustalonym czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują.

  3. Prezentacja. Wskazani przed lekcją uczniowie prezentują i omawiają efekty swojej pracy. Nauczyciel oraz inni uczniowie zadają pytania prezentującym, w razie potrzeby uzupełniają ich wypowiedzi.

  4. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Uczniowie wracają do swoich grup, zapoznają się z treścią multimedium i w zespołach wykonują polecenie 2: „Postaw się w roli dziennikarza z Zachodu. Jest końcówka 1956 r., Stefan Wyszyński właśnie wyszedł na wolność. Opisz w krótkim artykule postać prymasa Polski. W swoim tekście zwróć uwagę na przyczyny zatrzymania przywódcy polskiego Kościoła. Wytłumacz, dlaczego Wyszyński cieszył się tak wielkim autorytetem wśród Polaków”. Po ustalonym czasie przedstawiciel wybranej grupy (lub grup) odczytuje przygotowany opis, uczniowie mogą omawiać opracowane artykuły.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie, wciąż w grupach, wykonują ćwiczenie 8. Wyjaśniają, dlaczego antykościelna polityka komunistów zakończyła się porażką władzy. Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada istotne informacje.

  2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

  3. Na koniec omawia pracę uczniów podczas zajęć.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia 5 i 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, Warszawa 2010.

W. Roszkowski, Historia Polski 1914–2015, Warszawa 2019.

J. Żurek, Kim byli „księża‑patrioci”?, w: Komentarze historyczne, tekst dostępny online: polska1918‑89.pl.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się z prezentacją multimedialną przed lekcją, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę. Wówczas w trakcie fazy realizacyjnej od razu przechodzą do wykonywania poleceń.

Sprawdź się