Dla nauczyciela
Autor: Marta Kulikowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Polonus pancerny, wąsaty, kontuszowy
– Jan III Sobieski, ideał Sarmaty
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
charakteryzuje wizerunek Jana III Sobieskiego utrwalony w kulturze polskiej,
wskazuje cechy Sarmaty,
opisuje sposób przedstawiania króla w dziełach malarskich,
na podstawie tekstów krytycznoliterackich wyjaśnia funkcję społeczną mitu króla Sarmaty.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
metoda aktywizująca - spacer klasowy.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Polonus pancerny, wąsaty, kontuszowy” – Jan III Sobieski, ideał Sarmaty. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i następnie rozwiązanie ćwiczenia nr 2 zawartego w sekcji „Sprawdź się”.
Przekład intersemiotyczny: Chętni uczniowie przygotowują się do odegrania sceny opisanej we fragmencie Pana Wołodyjowskiego (ćw. 6 z e‑materiału). Osoba, która odegra rolę Sobieskiego, powinna być ubrana tak jak król na wybranym obrazie zamieszczonym w galerii e‑materiału. Pozostali aktorzy powinni być ubrani i ucharakteryzowani na polskich szlachciców z epoki.
Faza wprowadzająca:
Lekcja rozpoczyna się od odegrania zaplanowanej sceny z Pana Wołodyjowskiego. W tle (na tablicy interaktywnej) nauczyciel wyświetla galerię wizerunków króla (z e‑materiału). Uczniowie, którzy biorą udział w minispektaklu, powinni zadbać, by scena rozegrała się w uroczystym, podniosłym nastroju. Po zakończeniu prezentacji widzowie opisują swoje wrażenia i próbują na gorąco wskazać cechy króla. Jedna osoba zapisuje je na tablicy.
Wyświetlenie na tablicy treści zawartych w sekcji „Wprowadzenie”. Przybliżenie przez nauczyciela tematu i celów lekcji. Określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu.
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium. Uczniowie w zespołach dwuosobowych zapoznają się z treścią materiału w sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych” oraz poleceniem: 1 i 2 i wspólnie rozwiązują zadanie.
Nauczyciel rozpoczyna dyskusję na temat wizerunku króla Sarmaty utrwalonego w literaturze i malarstwie. Zadaje następujące pytanie: Jakie zabiegi wykorzystywali twórcy do przedstawienia postaci Jana III Sobieskiego? Jeśli uczniowie będą mieli problem z udzieleniem odpowiedzi, nauczyciel poleca, by indywidualnie rozwiązali ćw. 3 i 4 z e‑materiału. Następnie prosi wybrane osoby o przedstawienie odpowiedzi i wraca do pytania o wizerunek króla. We wnioskach uczniów powinny się pojawić takie pojęcia jak: idealizacja, hiperbolizacja, sakralizacja.
W ostatniej części tej fazy lekcji uczniowie indywidualnie rozwiązują ćw. 7 i 8.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np. Jaką funkcję w społeczną spełnia mitologizowanie pewnych postaci? Jakie niebezpieczeństwa może powodować?
Praca domowa:
Wskaż postać historyczną, która pełniła w polskiej kulturze rolę podobną do odgrywanej przez Jana III Sobieskiego. Zastanów się, czy i jakie znaczenie ma kultywowanie pamięci o takich bohaterach.
Materiały pomocnicze:
Zbigniew Wójcik, Jan III Sobieski, Warszawa 1991.
Maria Bogucka, Staropolskie obyczaje XVI i XVII wieku, Warszawa 1994.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Galeria zdjęć interaktywnych” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.