Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Albowiem ilekroć niedomagam, tylekroć jestem mocny
– humanizm chrześcijański w Trenach Jana Kochanowskiego
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
omówi poglądy Jana Kochanowskiego na świat, człowieka i religię;
prześledzi ewolucję poglądów Jana Kochanowskiego jako chrześcijanina i humanisty zaprezentowaną w Trenach;
przeanalizuje wybrane utwory pochodzące z cyklu Trenów Jana Kochanowskiego, zwracając uwagę na przebieg kryzysu światopoglądowego i religijnego poety;
przeanalizuje fragment Trenu XIX, zwracając uwagę na jego szczególną pozycję w całym cyklu.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z informacjami zawartymi w sekcji „Przeczytaj” oraz wyszukanie w dostępnych źródłach przykładów muzycznych utworów żałobnych.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy treści zawartych w sekcji „Wprowadzenie”. Następnie określa wiążące dla uczniów kryteria sukcesu.
Prowadzący zajęcia inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Poleca, by uczniowie przypomnieli literackie przykłady utworów żałobnych. Zadaje pytania: Jaki był cel tworzenia trenów? Jakie zasady rządziły tym gatunkiem? Jak wyglądał wczesny światopogląd Jana Kochanowskiego i jak się zmieniał?
Faza realizacyjna:
Chętna osoba prezentuje recytację utworu Tren IX Jana Kochanowskiego. Tłem do odczytania wiersza są przygotowane przez uczniów muzyczne utwory żałobne.
Uczniowie w parach wykonują polecenia 1 i 2 z sekcji „Schemat”. Chętne osoby prezentują odpowiedzi.
Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Uczniowie wskazują na cechy humanizmu chrześcijańskiego polegające na łączeniu idei humanistycznych z wiarą chrześcijańską.
Przykłady:
- pochwała doczesnego życia jako Boskiego daru;
- wielbienie Boga przez jego dzieła;
- ukazywanie świata jako miejsca uporządkowanego i doskonałego;
- bunt cierpienia przeradza się w pokorę cierpienia;
- poddanie uczuć kontroli rozumu;
- zwątpienie i rozpacz jako doświadczenie przynależne ludzkiej egzystencji.Uczniowie w ramach podsumowania zajęć odpowiadają na pytania:
- Jakie poglądy na świat, człowieka i religię miał Jan Kochanowski?
- Na czym polegał humanizm chrześcijański w Trenach Jana Kochanowskiego?
Praca domowa:
Jakie tezy związane z wiarą, filozofią stoicką i potęgą rozumu wkłada poeta w usta zmarłej matki? Wyszukaj odpowiednie cytaty w Trenie XIX i dokonaj ich interpretacji.
Materiały pomocnicze:
Mirosław Korolko, Jana Kochanowskiego żywot i sprawy. Materiały, komentarze, przypuszczenia, Warszawa 1985.
Janusz Pelc, Renesansowa koncepcja człowieka w „Trenach” Jana Kochanowskiego, „Pamiętnik Literacki”: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 59/3.
Wskazówki metodyczne
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do podsumowania lekcji.