Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autor: Katarzyna Lewandowska, Bożena Święch

Przedmiot: Język polski

Temat: Symboliczne znaczenie Wesela Stanisława Wyspiańskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
2) rozumie zróżnicowanie składniowe zdań wielokrotnie złożonych, rozpoznaje ich funkcje w tekście i wykorzystuje je w budowie wypowiedzi o różnym charakterze;
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
1) rozróżnia pojęcie stylu i stylizacji, rozumie ich znaczenie w tekście;
4) określa rodzaje zapożyczeń i sposób ich funkcjonowania w polszczyźnie różnych epok; odnosi wskazane zjawiska do współczesnej polszczyzny;
6) rozpoznaje rodzaje stylizacji (archaizacja, dialektyzacja, kolokwializacja, stylizacja środowiskowa, biblijna, mitologiczna itp.) oraz określa ich funkcje w tekście;
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
6) odróżnia zamierzoną innowację językową od błędu językowego; określa funkcje innowacji językowej w tekście;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wskaże narodowe lęki, pragnienia i przywary, które Stanisław Wyspiański przedstawił w Weselu;

  • wyjaśni rolę rzeczywistości symbolicznej w Weselu;

  • znterpretuje pesymistyczną diagnozę społeczeństwa polskiego, którą Wyspiański zawarł w swoim dramacie.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • burza mózgów.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi o przyniesienie na lekcję następujących przedmiotów (mogą to być również fotografie):
    złoty róg, czapka z pawim piórem, sznur, podkowa, kaduceusz, dzwon Zygmuntowski, czerwony szal, czerwone buty, sznury korali.

Faza wprowadzająca:

  1. Uczniowie ustawiają w widocznym miejscu klasy przyniesione przedmioty, wieszają reprodukcje obrazów i grafiki przedstawiające to, czego nie można przynieś. Proponują też założenia elementów garderoby pasujących do pracy z tekstem Wesela: czerwony szal, czapka z pawim piórem, czerwone buty, sznury korali, róg, sznur.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel organizuje pracę grup eksperckich, które korzystając z różnych źródeł: e‑materiał, reprodukcje obrazów, słowniki tradycyjne i on‑line; gromadzą i porządkują wiadomości na temat wybranego/przydzielonego symbolu oraz dwa pytania do pozostałych eksperckich grup.
    Grupa I złoty róg,
    Grupa II czapka z pawim piórem,
    Grupa III sznur,
    Grupa IV podkowa,
    Grupa V kaduceusz,
    Grupa VI dzwon Zygmuntowski.
    Uczniowie po wykonaniu zadania pozostają w zespołach i odpowiadają na pytania, które przygotowali koledzy i koleżanki.

  2. Nauczyciel pokazuje na dużym ekranie prezentacje multimedialną. Uczniowie po obejrzeniu materiału wykonują w parach polecenie 1 z tej sekcji.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Audiobook”. Dzieli uczniów na kilkuosobowe grupy. Przydziela uczniom polecenia i ćwiczenia do wykonania oraz wyznacza czas na ich realizację. Po zakończeniu pracy weryfikuje poprawność odpowiedzi.

  2. Uczniowie na podstawie lekcji oraz materiału umieszczonego w multimedium definiują Wesele jako dramat symboliczny.
    W definicji uwzględniają:
    genezę odmiany gatunku,
    symbolikę przedmiotów, scen, postaci,
    wykorzystują określenia:
    rekonstrukcja,
    obalanie mitów,
    brak bezpośrednich komentarzy,
    niedopowiedzenia.

Praca domowa:

  1. Określ, na czym polega siła symbolicznej wymowy postaci Chochoła.

Materiały pomocnicze:

  • Tadeusz Boy- Żeleński, Plotka o Weselu Stanisława Wyspiańskiego dostęp: https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/plotka‑o-weselu‑wyspianskiego.pdf

  • Piotr Kowalski, Leksykon Znaki świata. Omen, przesąd, przeznaczenie, Wrocław 1998.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.