Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Kurs logiki: lekcja 7. Zdanie w sensie logicznym a interrogatywy i imperatywy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Zrozumiesz, czym różnią się interrogatywy (zdania pytajne) i imperatywy (zdania nakazujące) od stwierdzeń.

• Poćwiczysz skuteczne odróżnianie interrogatywów i imperatywów od stwierdzeń.

• Poznasz okoliczności, w których warto spróbować przekształcić pytanie bądź nakaz w stwierdzenie, oraz dowiesz się, jak to robić.

• Włączysz się w filozoficzny spór o status wypowiedzi wartościujących.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozumie, czym różnią się interrogatywy (zdania pytajne) i imperatywy (zdania nakazujące) od stwierdzeń;

• ćwiczy skuteczne odróżnianie interrogatywów i imperatywów od stwierdzeń;

• poznaje okoliczności, w których warto spróbować przekształcić pytanie bądź nakaz w stwierdzenie, oraz dowiaduje się, jak to robić;

• włącza się w filozoficzny spór o status wypowiedzi wartościujących.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zostają poproszeni przez nauczyciela o obejrzenie jakiegoś zaangażowanego społecznie lub etycznie materiału w aktualnych wiadomościach. Mają zwrócić uwagę na to, za pomocą jakich środków wyrazu są komunikowane treści materiału.

Faza wprowadzająca:

1. Podanie tematu i celu lekcji.

2. Wybrani uczniowie przedstawiają efekty swojej pracy domowej. Nauczyciel zapisuje na tablicy najważniejsze spostrzeżenia, nie komentując ich jeszcze.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przedstawia krótko podział zdań na cztery kategorie: oznajmujące, pytajne, rozkazujące i wykrzyknikowe. Następnie dzieli uczniów na cztery grupy, proponując dowolny, aktualny dla społeczności szkolnej temat do dyskusji, np.: Czy należy obecnie przechodzić na wegetarianizm? Każda grupa uczniów może zabrać głos w dyskusji, ale w taki sposób, że jedna używa tylko zdań oznajmujących, druga tylko pytajnych, trzecia tylko nakazów, czwarta tylko wykrzykników. Nauczyciel krótko komentuje wyniki rozmowy, wprowadzając tym komentarzem uczniów w temat lekcji.

2. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty, upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.

3. Nauczyciel, nawiązując do wyników pracy domowej oraz wyników wcześniejszej rozmowy z podziałem na grupy, aranżuje rozmowę kierowaną na temat różnicy między stwierdzeniami a interrogatywami i imperatywami oraz jej znaczenia w codziennej komunikacji. W jakich sytuacjach powinniśmy używać każdego z tych typów wyrażeń?

4. Podsumowanie lekcji i praca domowa: Uczniowie dostają podobne zadanie do tego, które było pracą domową. Tym razem mają ten sam materiał przerobić całkowicie tak, żeby składał się wyłącznie ze stwierdzeń, czyli ze zdań w sensie logicznym – o ile to możliwe, powinni też ograniczyć liczbę zdań wartościujących. Przy okazji mają stwierdzić, jak zmieniły się treść i wymowa materiału po wprowadzonych przez nich modyfikacjach.

Faza podsumowująca:

1. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Stwórz krzyżówkę podsumowującą zajęcia i zawierającą minimum dziesięć haseł.

Materiały pomocnicze:

• Walczak P., Metody aktywizujące w nauczaniu filozofii, w: „Analiza i egzystencja” 10 (2009).

• Grzybowski J. i inni, Sposób na filozofię. Kluczowe zagadnienia z dydaktyki przedmiotowej, Warszawa 2016.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Przeczytaj” do podsumowania lekcji.