Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Architektura i sztuka średniowiecza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje uniwersalizm kultury średniowiecznej;

• omawia najważniejsze cechy architektury romańskiej i gotyckiej z podkreśleniem różnic między tymi stylami;

• wskazuje powody zmian wprowadzonych w architekturze średniowiecza;

• określa, czy można mówić o epoce średniowiecza jako okresie „ciemnych wieków”.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Architektura i sztuka średniowiecza”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel poleca uczniom, aby przygotowali prezentację w oparciu o informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj”, aby w fazie wstępnej przedstawić ją na forum klasy. Może podzielić klasę na dwie części – pierwsza skupia się na sztuce romańskiej, druga na gotyckiej.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję wyświetla na tablicy temat lekcji. Określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca, aby uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem. Wybrana osoba z danej pary przedstawia przygotowane propozycje, a ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie się do nich odnoszą i uzupełniają je o swoje propozycje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca dwu wybranym osobom (lub ochotnikom) zaprezentowanie swoich prac przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacji, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimedium („Model 3 D”). Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie nr 2: „Wyjaśnij symbolikę architektury kościołów gotyckich. Odwołaj się co najmniej do dwóch elementów. Które z rozwiązań stosowanych w architekturze gotyckiej uznał(a)byś za najbardziej rewolucyjne, które z nich przyczyniło się do zmiany oblicza budownictwa sakralnego?”. Następnie prosi uczniów, aby podzielili się na 4‑osobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenia od 1 do 4, które zostały wyświetlone na tablicy. Nauczyciel śledzi na platformie postępy uczestników zajęć, sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

4. W kolejnym kroku uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne 5 i 6. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów. Ocenia przedstawione na początku lekcji uczniowskie prezentacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

2. Wykonaj polecenie nr 3: „Wybierz jakąś świątynie gotycką - znaną ci lub pochodząca z twojej najbliższej okolicy - i opracuj wycieczkę po jej wnętrzu. Twoją grupą docelową są uczniowie szkoły podstawowej. Zastanów się, jakie cele powinno mieć takie oprowadzanie i jakim językiem powinieneś/powinnaś się zwracać do uczestników wycieczki.” z sekcji „Model 3D”.

Materiały pomocnicze:

J. Jarosz, Historia: vademecum gimnazjalisty, Warszawa 2002.

A. Kręc, J. Noskowiak, B. Zapiór, Vademecum maturzysty. Historia, Kraków 2016.

T. Manteuffel, Historia powszechna: średniowiecze, Warszawa 1998.

R. W. Southern, Kształtowanie średniowiecza, przeł. H. Pręczkowska, Warszawa 1970.

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Wskazówki metodyczne:

Cały e‑materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. Wtedy uczniowie zapoznają się z informacjami w sekcji „Model 3 D” i przygotowują swoje propozycje odpowiedzi. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.

Spis ilustracji:

• Ćwiczenie 1 - ilustracja 1: Ołtarz w Kościele Mariackim w Krakowie; domena publiczna, Wikimiedia Commons.

• Ćwiczenie 2 - ilustracja 1: Romański kościół, Opactwo Cystersów w Sulejowie; CC BY‑SA 4.0, Maciej Szczepańczyk, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 2 - ilustracja 2: Istambuł; CC BY 2.0, Flickr - kawanet, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 2 - ilustracja 3: Kościół Hagia Eirene; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 2 - ilustracja 4: Kościół w Kutnej Horze; lic. edukacyjna, budzowski.org

• Ćwiczenie 8 - ilustracja 1: Drzwi płockie; CC BY‑SA 4.0, Aniacra, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 8 - ilustracja 2: Drzwi gnieźnieńskie; domena publiczna, Wikimedia Commons.