Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Klasyfikacja jezior ze względu na żyzność

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

Cele kształcenia - wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

1. Rozumienie specjalistycznych pojęć i posługiwanie się terminami geograficznymi.

2. Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru i dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

1. Analizowanie i wyjaśnianie zjawisk i procesów geograficznych oraz zróżnicowania przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego świata.

2. Formułowanie twierdzeń o prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska przyrodniczego i społeczno‑gospodarczego oraz wzajemnych zależności w systemie przyroda – człowiek – gospodarka.

3. Stawianie pytań, formułowanie i weryfikacja hipotez oraz proponowanie rozwiązań problemów dotyczących środowiska geograficznego.

III. Kształtowanie postaw.

1. Rozwijanie dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna.

2. Rozumienie pozautylitamych wartości elementów środowiska geograficznego i krajobrazów.

Treści nauczania:

IV. Dynamika procesów hydrologicznych: ruchy wody morskiej, wody podziemne i źródła, ustroje rzeczne, typy jezior.

Uczeń:

5) wyjaśnia powstawanie różnych typów jezior na Ziemi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Poznaje klasyfikację jezior ze względu na ich żyzność (trofizm).

• Charakteryzuje wyróżnione typy troficzne jezior.

• Rozumie zależności powodujące zanikanie jezior.

• Określa poszczególne etapy zarastania jezior.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, metoda projektu

Formy zajęć: praca w grupach

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze:

• Bajkiewicz‑Grabowska E., Mikulski Z., Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017 r.

• Górniak A., Kajak Z., Hydrobiologia, limnologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019 r.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Krótkie omówienie (przypomnienie) pojęcia żyzność wód oraz fizycznych i chemicznych wskaźników żyzności wód – rozmowa, pytania, odpowiedzi.

Faza realizacyjna

• Prośba do uczniów o przeczytanie wstępu do e‑materiału.

• Podział uczniów na grupy (liczbę osób określa nauczyciel), omówienie zasad wykonania zadania – stworzenie teoretycznego modelu jeziora i zapisanie go w postaci schematu.

• Wskazanie przez nauczyciela poszczególnym grupom troficznego typu jeziora położonego w określonej strefie klimatycznej do opracowania lub pozostawienie wyboru grupom.

• Dyskusja kilkuminutowa w grupach uczniów, w której wykorzystane zostaną informacje, schematy, ilustracje zawarte w e‑materiale, prowadząca do określenia cech wskazanego/wybranego jeziora, procesów w nim zachodzących i możliwych, dalszych etapów przekształcania; opracowanie modeli (w postaci schematów) zależności między cechami jezior, ich żyznością i dalszymi przekształceniami.

• Prezentacja przy tablicy sporządzonych schematów (z ich omówieniem i uzasadnieniem treści) przez kilka wybranych grup uczniów – po każdej prezentacji dyskusja z udziałem wszystkich uczniów.

• Podsumowanie prezentowanych treści mające na celu wskazanie ogólnych prawidłowości i relacji pomiędzy położeniem jeziora, jego cechami morfologicznymi (charakter dna, brzegów), cechami fizycznymi i chemicznymi wód jeziornych, a żyznością i procesami zarastania; wskazanie obszarów występowania na Ziemi jezior o różnej żyzności.

• Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji i prezentacji.

• Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez udzielanie odpowiedzi na zadawane przez nauczyciela pytania.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa:

Wykonanie polecenia z części „Przeczytaj”: uzasadnij, dlaczego mówimy, że jeziora w znaczeniu geologicznym istnieją krótko.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Grafika interaktywna może być wykorzystana do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia. Nauczyciel może prosić uczniów o zapoznanie się ze schematem interaktywnym przed lekcją i przygotowanie w domu wstępnej analizy przedmiotu. Podczas fazy realizacyjnej uczniowie w grupach/parach porównują i uzgadniają wyniki swoich analiz i nad nimi dyskutują, a następnie przedstawiają uzgodnioną wersję. Grafika interaktywna, w części lub całości, może być wykorzystana podczas zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących np. zagadnień zanieczyszczenia i ochrony wód, zagospodarowania rolniczego i turystycznego terenu, rozwoju zrównoważonego i in., przedstawia bowiem procesy, które ulegają intensyfikacji wskutek działalności człowieka. Znajdzie także zastosowanie podczas samodzielnej pracy ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego hydrosfery, zwłaszcza dynamiki procesów hydrologicznych.