Dla nauczyciela
Autor: Maria Gniłka‑Somerlik
Przedmiot: Język polski
Temat: Trudna sztuka przemawiania
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
przedstawia zasady poprawnego tworzenia przemówienia;
definiuje i wskazuje w tekście przemówienia środki retoryczne, takie jak: apostrofa, powtórzenie, pytania retoryczne, przerzutnie, inwersje;
formułuje przemówienie z zastosowaniem środków retorycznych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
e‑podręcznik.
Przebieg lekcji
Przed lekcją
Nauczyciel poleca uczniom, by przed lekcją przejrzeli różne źródła w celu odnalezienia przemówień różnych osób publicznych. Uczniowie formułują notatki na temat:
emocji, które wzbudziło w nich to przemówienie,
wiedzy, której przemówienie dostarczyło,
refleksji, które wywołało (czy w związku z tym uczniowie chcieliby podjąć jakieś działanie).
Ważne, by uczniowie przygotowali wersję drukowaną tekstów wybranych przemówień.
Faza wprowadzająca
Na początku lekcji uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Przedstawiają okoliczności i problematykę przemówienia, które wybrali oraz odczytują sformułowane notatki. Nauczyciel informuje uczniów, że określenie trzech elementów odbioru przemówienia (wiedzy, emocji, refleksji) jest kluczowe, by ocenić, czy przemówienie spełniło swój cel i było przekonujące. Nauczyciel informuje uczniów o temacie zajęć oraz prezentuje „Wprowadzenie” do materiału i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i skupiają swoją uwagę przede wszystkim na środkach retorycznych oraz zasadach tworzenia przemówienia. Jest to ich podstawowe narzędzie do dalszej pracy.
Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z treścią wykładu dr Agaty Hąci i wykonują polecenia do niego przyporządkowane. Na podstawie notatki sformułowanej na podstawie medium pracują nad drugim multimedium – audiobookiem. W tej części niezbędna jest wiedza z sekcji „Przeczytaj”, ale także informacje o środkach przywołanych przez ekspertkę (np. hiperbola, litota). W następnym kroku uczniowie wykonują ćwiczenia podsumowujące o charakterze praktycznym. Ćwiczenie nr 6 może przyjąć formę pracy domowej.
Faza podsumowująca
Nauczyciel proponuje uczniom, by w wybranych przed lekcją przemówieniach odnaleźli minimum pięć środków retorycznych, które poznali na zajęciach oraz odpowiedzieli na pytanie, czy tekst ten spełnia wszystkie zasady poprawnego tworzenia przemówienia.
Praca domowa:
Ćwiczenie nr 6:
Napisz i wygłoś pięciominutowe wystąpienie na temat: Czy rzeczywistość w mediach społecznościowych to na pewno rzeczywistość? Użyj przynajmniej czterech środków zaproponowanych w sekcji „Przeczytaj”
Materiały dodatkowe:
ABC dobrego mówcy, [w:] Polszczyzna na co dzień. Poradnik redaktora, red. M. Bańko, Warszawa 2008.
Jak mówić, żeby nas słuchano. Wykład prof. Bralczyka, Rzeszów 2017. Dostępny w internecie.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film edukacyjny” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.