Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Kodeksy prawne – prawo rzymskie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

zakres rozszerzony

X. Kontrola władzy.

1) wykazuje możliwość wpływu opinii publicznej i zachowań politycznych społeczeństwa na decyzje polityczne władz różnego szczebla.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• prezentuje genezę prawa rzymskiego;

• charakteryzuje źródła prawa, z którego wywodzi się prawo rzymskie;

• analizuje etapy ewolucji prawa rzymskiego;

• charakteryzuje system prawny w Rzymie;

• rozumie wybrane paremie prawa rzymskiego;

• dostrzega znaczenie prawa rzymskiego dla rozwoju prawa w Europie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Zajęcia przeprowadzone metodą kształcenia wyprzedzającego. Podczas poprzedniego spotkania uczniowie otrzymują zadanie zapoznania się z pojęciem „prawo rzymskie” i jego ewolucją.

2. Podział klasy na cztery grupy:

• grupa I – prawo XII tablic;

• grupa II – prawo rzymskie epoki klasycznej;

• grupa III – prawo epoki poklasycznej;

• grupa IV – kodyfikacja Justyniana Wielkiego.

3. Przedstawienie tematu i celów zajęć. Wprowadzenie do tematu „Prawo rzymskie”.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel przedstawia zespołowi klasowemu historię powstania Rzymu i podstawowe źródła prawa rzymskiego – rozmowa nauczająca:

• zwyczaje obowiązujące w społeczeństwie jako prawo zwyczajowe;

• ustawy królewskie, czyli prawo stanowione przez kolejnych królów rzymskich, np. prawo XII tablic;

• uchwały zgromadzeń ludowych, czyli leges, które obowiązywały wszystkich obywateli;

• plebes, uchwały zgromadzenie plebejskiego, które od 287 r. p.n.e. zaczęły być powszechnie obowiązującym prawem w Rzymie;

• edykty pretorskie – wydawane przez pretorów na czas ich urzędowania;

• działalność jurystów, czyli prawników, którzy udzielali porad prawnych i nauczali prawa rzymskiego.

2. Pierwsza grupa przedstawia prawo XII tablic – jego genezę, treść i znaczenie dla Rzymu.

3. Grupa druga przedstawia prawo epoki klasycznej w Rzymie oraz jego podstawowe źródła.

4. Trzecia grupa prezentuje swoje ustalenia w kwestii prawa epoki poklasycznej, wskazując na najważniejsze kodyfikacje tego okresu.

5. Grupa czwarta prezentuje kodyfikację z czasów panowania Justyniana Wielkiego, wskazując na postać Tryboniana, który kodyfikację nadzorował, co pozwoliło na powstanie trzech wielkich dzieł prawa: Kodeksu Justyniana, Digesti i Instytucji.

6. Każda grupa zapisuje na tablicy krótką informację o swojej kodyfikacji w postaci notatki.

7. Analiza prezentacji multimedialnej poświęconej rozwojowi prawa rzymskiego. Wykonanie ćwiczeń do multimedium.

Faza podsumowująca

1. Podsumowanie zajęć w postaci burzy mózgów – znaczenie prawa rzymskiego i jego rola w kształtowaniu się współczesnych systemów prawnych.

2. Dyskusja na temat znaczenia prawa rzymskiego i paremii zaczerpniętych z prawa rzymskiego.

3. Zapisanie notatki z lekcji przez zespół klasowy.

Praca domowa:

Wykonanie ćwiczeń z modułu „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Katarzyna Sójka‑Zielińska, Historia prawa, LexisNexis, Warszawa 2011.

Wojciech Dajczak, Tomasz Giaro, Franciszek Longchamps de Berier, Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, LexisNexis, Warszawa 2013.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Prezentację multimedialną można wykorzystać do zajęć powtórzeniowych.