Dla nauczyciela
Autor: Jarosław Dyrda
Przedmiot: wiedza o społeczeństwie
Temat: Kodeksy prawne – prawo rzymskie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
zakres rozszerzony
X. Kontrola władzy.
1) wykazuje możliwość wpływu opinii publicznej i zachowań politycznych społeczeństwa na decyzje polityczne władz różnego szczebla.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
prezentuje genezę prawa rzymskiego;
charakteryzuje źródła prawa, z którego wywodzi się prawo rzymskie;
analizuje etapy ewolucji prawa rzymskiego;
charakteryzuje system prawny w Rzymie;
rozumie wybrane paremie prawa rzymskiego;
dostrzega znaczenie prawa rzymskiego dla rozwoju prawa w Europie.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
lekcja odwrócona.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
dyskusja;
rozmowa nauczająca.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Zajęcia przeprowadzone metodą kształcenia wyprzedzającego. Podczas poprzedniego spotkania uczniowie otrzymują zadanie zapoznania się z pojęciem „prawo rzymskie” i jego ewolucją.
2. Podział klasy na cztery grupy:
grupa I – prawo XII tablic;
grupa II – prawo rzymskie epoki klasycznej;
grupa III – prawo epoki poklasycznej;
grupa IV – kodyfikacja Justyniana Wielkiego.
3. Przedstawienie tematu i celów zajęć. Wprowadzenie do tematu „Prawo rzymskie”.
Faza realizacyjna
1. Nauczyciel przedstawia zespołowi klasowemu historię powstania Rzymu i podstawowe źródła prawa rzymskiego – rozmowa nauczająca:
zwyczaje obowiązujące w społeczeństwie jako prawo zwyczajowe;
ustawy królewskie, czyli prawo stanowione przez kolejnych królów rzymskich, np. prawo XII tablic;
uchwały zgromadzeń ludowych, czyli leges, które obowiązywały wszystkich obywateli;
plebes, uchwały zgromadzenie plebejskiego, które od 287 r. p.n.e. zaczęły być powszechnie obowiązującym prawem w Rzymie;
edykty pretorskie – wydawane przez pretorów na czas ich urzędowania;
działalność jurystów, czyli prawników, którzy udzielali porad prawnych i nauczali prawa rzymskiego.
2. Pierwsza grupa przedstawia prawo XII tablic – jego genezę, treść i znaczenie dla Rzymu.
3. Grupa druga przedstawia prawo epoki klasycznej w Rzymie oraz jego podstawowe źródła.
4. Trzecia grupa prezentuje swoje ustalenia w kwestii prawa epoki poklasycznej, wskazując na najważniejsze kodyfikacje tego okresu.
5. Grupa czwarta prezentuje kodyfikację z czasów panowania Justyniana Wielkiego, wskazując na postać Tryboniana, który kodyfikację nadzorował, co pozwoliło na powstanie trzech wielkich dzieł prawa: Kodeksu Justyniana, Digesti i Instytucji.
6. Każda grupa zapisuje na tablicy krótką informację o swojej kodyfikacji w postaci notatki.
7. Analiza prezentacji multimedialnej poświęconej rozwojowi prawa rzymskiego. Wykonanie ćwiczeń do multimedium.
Faza podsumowująca
1. Podsumowanie zajęć w postaci burzy mózgów – znaczenie prawa rzymskiego i jego rola w kształtowaniu się współczesnych systemów prawnych.
2. Dyskusja na temat znaczenia prawa rzymskiego i paremii zaczerpniętych z prawa rzymskiego.
3. Zapisanie notatki z lekcji przez zespół klasowy.
Praca domowa:
Wykonanie ćwiczeń z modułu „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Katarzyna Sójka‑Zielińska, Historia prawa, LexisNexis, Warszawa 2011.
Wojciech Dajczak, Tomasz Giaro, Franciszek Longchamps de Berier, Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, LexisNexis, Warszawa 2013.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Prezentację multimedialną można wykorzystać do zajęć powtórzeniowych.