Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: historia

Temat: Semper fidelis. Walki polsko‑ukraińskie o Lwów i Galicję Wschodnią w latach 1918–1919

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XLI. Walka o odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej. 

Uczeń:

4) charakteryzuje proces kształtowania się polskiej granicy wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem wojny polsko‑bolszewickiej;

zakres rozszerzony

XLI. Walka o odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej. 

Uczeń:

1) wyjaśnia wewnętrzne i międzynarodowe uwarunkowania odzyskania niepodległości przez Polskę;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe, 

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wskazuje, dlaczego Polacy i Ukraińcy walczyli ze sobą, zamiast współpracować;

• wyjaśnia, skąd się wzięła legenda Orląt Lwowskich;

• ocenia, czy Lwów słusznie otrzymał przydomek „zawsze wierny” i najwyższe odznaczenie państwowe – Order Virtuti Militari;

• dowiaduje się, w jaki sposób walki o Lwów zostały upamiętnione.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• mapa myśli,

• kostka metodyczna.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• flipcharty i markery.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z prezentacją multimedialną i wypisanie grup walczących o Lwów (z uwzględnieniem Orląt Lwowskich).

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji oraz cele. Zapowiada, że zapoznają się z fragmentem historii walk o wschodnią granicę, a dokładniej z walkami polsko‑ukraińskimi i obroną Lwowa.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby przypomnieli sobie, co już wiedzą na temat walk prowadzonych o granice Polski, i uzupełnili przygotowaną na tablicy mapę myśli.

3. Nauczyciel przechodzi do zadania, jakie mieli wykonać uczniowie w domu. Dwie osoby chętne lub wybrane przez nauczyciela prezentują przed klasą przygotowaną przez siebie pracę domową. Pozostali uczniowie uważnie słuchają, a w razie konieczności weryfikują poprawność wypowiedzi. Nauczyciel w miarę potrzeb uzupełnia wypowiedzi uczniów.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, które zapisane są na arkuszach:

• Dlaczego Polacy walczyli z Ukraińcami o Lwów?

• Co było powodem konfliktu?

2. Uczniowie, aby móc odpowiedzieć na te pytania, zapoznają się z e‑materiałem, a następnie w parach przedyskutowują swoje odpowiedzi. Po wyznaczonym czasie nauczyciel prosi poszczególne pary uczniów o zapisanie ich spostrzeżeń (tak by odpowiedzi się nie powtarzały).

3. Nauczyciel prosi jednego z uczniów o krótkie podsumowanie: Co już wiemy na temat walk prowadzonych o wschodnie granice i o Lwów?

4. Prowadzący zapowiada, że każdy z uczniów zapozna się samodzielnie z informacjami z e‑materiału dotyczącymi przebiegu walk. Uczniowie powinni zwrócić szczególną uwagę na daty, osoby, ugrupowania, które powstawały w tamtym czasie, oraz na to, jak się zakończyły walki.

5. Po wyznaczanym czasie uczniowie wspólnie omawiają i analizują przebieg walk z uwzględnieniem polecenia nauczyciela. Wybrana osoba zapisuje na tablicy wydarzenia w kolejności chronologicznej.

6. Nauczyciel prosi uczniów, aby zastanowili się i odpowiedzieli na pytanie: Czy Lwów słusznie otrzymał przydomek „zawsze wierny” i najwyższe odznaczenie państwowe – Order Virtuti Militari?

7. Uczniowie zgodnie ze swoimi odczuciami i podsumowując zdobytą wiedzę, udzielają odpowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie wybranych ćwiczeń (np. 1, 2, 4, 5 lub 8) dla podsumowania i utrwalenia zdobytej wiedzy. Udziela uczniom informacji zwrotnej.

2. Na zakończenie lekcji nauczyciel rzuca kostkę do jednego z uczniów i prosi go o jej złapanie oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, które na niej zobaczył. Pytania na ścianach kostki:

• Czego jeszcze chcesz się dowiedzieć na ten temat?

• Jak twoim zdaniem najlepiej nauczyć kogoś tego tematu?

• Co z tego tematu jest dla ciebie ważne?

• Jak zastosujesz ten temat w życiu?

• Co z tego tematu powinniśmy zapamiętać?

• Znak zapytania

Jeśli wypadnie znak zapytania, uczeń sam wybiera pytanie, które chciałby zadać. Następnie uczeń odrzuca kostkę do następnej osoby.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia.

2. Wyobraź sobie, że jesteś jedną z osób walczących o Lwów. Napisz list do matki, w którym opiszesz, co przeżywasz, o co walczysz i dlaczego to robisz.

Materiały pomocnicze:

Wojciech Kossak, Orlęta – obrona cmentarza, 1926 r.

„Semper Fidelis” - animacja o prawdziwej historii Polski! Lwów był zawsze Polski!

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Na podstawie prezentacji multimedialnej uczniowie mogą przygotować plakat Orlęta Lwowskie jako upamiętnienie walk o Polskę.

Uczniowie, korzystając z e‑materiału i map, mogą przygotować plan wycieczki do Lwowa, uwzględniając miejsca walk prowadzonych przez Polaków, wyszukując pomniki i miejsca pamięci związane z walkami o to miasto.