Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Potoczność w poezji Juliana Tuwima i Marcina Świetlickiego
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
rozpoznaje dialektyzację w tekstach Świetlickiego i Tuwima;
rozpoznaje cechy języka potocznego w tekstach Świetlickiego i Tuwima;
tworzy definicje języka potocznego, języka ogólnopolskiego, dialektyzacji, wulgaryzmu, kolokwializmu;
określa funkcje dialektyzacji i kolokwializacji w tekstach Świetlickiego i Tuwima;
rozpoznaje w tekście literackim słownictwo o zabarwieniu emocjonalnym;
odróżnia słownictwo oficjalne od potocznego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
podająca;
dyskusja;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel sprawdza stan wiedzy uczniów. Prosi ich o stworzenie definicji w formie grafnotki lub mapy myśli następujących haseł:
- języka potocznego;
- języka ogólnopolskiego;
- dialektyzacji;
- wulgaryzmu;
- kolokwializmu.
Prosi również o podanie przykładów do każdej definicji.
Uczniowie podczas pracy mogą korzystać z telefonów z dostępem do internetu.Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji, formułuje cel zajęć oraz kryteria sukcesu. Uczniowie zapoznają się z sekcją „Wprowadzenie” i „Przeczytaj”.
Faza realizacyjna:
Uczniowie zapoznają się z fragmentami wierszy Juliana Tuwima i Marcina Świetlickiego zamieszczonymi w sekcji „Przeczytaj”. Dzielą się refleksjami po ich przeczytaniu. Wskazują cytaty, które należą do mowy potocznej.
Uczniowie w parach rozwiązują polecenia zawarte w sekcji „Audiobook”. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je w większych grupach, przygotowując spójną argumentację, którą zaprezentują na forum klasy. Po wyznaczonym czasie następuje wspólne omówienie zadań.
Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli uczniów na 3 grupy (lub więcej, w zależności od czasu, który pozostał na pracę z ćwiczeniami). Przydziela uczniom zadania i wyznacza czas na ich realizację. Po zakończeniu pracy weryfikuje poprawność odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prowokuje dyskusję podsumowującą. Zadaje pytanie:
Czy upraszczanie, wulgaryzowani, kolokwializowanie i banalizowanie języka poezji jest wyrazem jego degradacji, czy cennym wykorzystaniem jego możliwości?Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu.
Praca domowa:
Piotr Sommer to współczesny polski poeta. Znaczna część jego dorobku to wiersze o tematyce rodzinnej, prywatnej. Wybierz jeden z nich i przeredaguj, dokonując kolokwializacji.
Materiały pomocnicze:
Marcin Wieczorek, BruLion. Instrukcja obsługi, Kraków 2005.
Kazimierz Koźniewski, Historia co tydzień: szkice o tygodnikach społeczno‑kulturalnych, Warszawa 1976.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.