Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: biologia
Temat: Różnorodność gatunkowa i ekosystemowa
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Poznasz ekosystem łąki i jego różnorodność gatunkową.
Prześledzisz zależności w ekosystemie.
Wyjaśnisz, od czego zależy różnorodność gatunkowa i ekosystemowa.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
dyskusja;
ćwiczenia interaktywne;
analiza grafiki interaktywnej;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Różnorodność gatunkowa i ekosystemowa”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 7 (z pytaniem o region Polski, w którym występuje najwięcej motyli) z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.
Uczniowie samodzielnie poszukują informacji związanych z tematem lekcji i przygotowują je na zajęcia.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prosi, by uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem. Wybrane pary przedstawiają swoje propozycje, ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie odnoszą się do odnotowanych sugestii, uzupełniając je o swoje pomysły.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Nauczyciel wyświetla grafikę zamieszczoną w sekcji „Przeczytaj”, przedstawiającą przepływ energii przez ekosystem, i wspólnie z uczniami analizuje ją, na podstawie treści przeczytanych w ramach przygotowania do lekcji.
Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda grupa na podstawie e‑materiału przygotowuje zestaw pięciu pytań. Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, w razie potrzeby służy pomocą. Zwraca uwagę, aby pytania były problemowe, a nie pamięciowe. Koryguje wypowiedzi uczniów.
Nauczyciel tworzy nowe grupy tak, aby w każdej znalazła się jedna osoba z każdej grupy poprzedniej. Każdy członek zespołu zadaje pytanie przygotowane przez swój zespół, pozostali odpowiadają na nie.Praca z grafiką interaktywną pt. „Różnorodność gatunkowa i ekosystemowa”. Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by zwrócili uwagę na zależności pomiędzy elementami ekosystemu. Uczniowie, pracując w parach, formułują wyjaśnienie, jakie działanie człowieka mogą sprzyjać bioróżnorodności (polecenie 3). Następnie ochotnicy przedstawiają swoje wyjaśnienia na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 8 (dotyczące związku intensyfikacji rolnictwa z bogactwem gatunków motyli) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.
Uczniowie w 4‑osobowych grupach wykonują ćwiczenie nr 5 (dotyczące przystosowań ciała kreta i turkucia podjadka do ich środowisk życia), a po upływie wyznaczonego czasu dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 2 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: wymyślają trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.
Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.
Praca domowa:
Wyobraź sobie, że masz okazję przeprowadzić wywiad z naukowcem – specjalistą w dziedzinie, której dotyczy e‑materiał. Sformułuj pytania, które chciałbyś mu zadać.
Materiały pomocnicze:
Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:
Nauczyciel może wykorzystać grafikę interaktywną do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.