Autor: Martyna Wojtowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Droga do konfrontacji

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje przyczyny społeczne i polityczne zaostrzenia się relacji między rządem a opozycją na początku lat 80. XX w.;

• tłumaczy, w jaki sposób władze komunistyczne próbowały poradzić sobie z ciągłymi protestami społecznymi;

• wyjaśnia znaczenie takich terminów jak: porozumienia sierpniowe, prowokacja bydgoska, doktryna Breżniewa, stan wojenny;

• omawia znaczenie ruchu solidarnościowego na początku lat 80. XX w.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli sobie zapisy porozumień sierpniowych z 1980 r.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat oraz cele lekcji, a następnie wspólnie z nimi określa kryteria sukcesu, np. w formie pytań, na które uczniowie chcą uzyskać odpowiedź w trakcie zajęć.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Wybrane osoby (lub ochotnicy) powinny omówić powstanie opozycji i NSZZ „Solidarność”, podpisanie porozumień sierpniowych, a także pogarszającą się sytuację społeczną i ekonomiczną Polski.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego zaostrzających się relacji między władzami komunistycznymi a opozycją i społeczeństwem. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na pięcioosobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Linia chronologiczna”). Uczniowie zapoznają się z materiałem, a następnie jedna osoba czyta polecenie 2: „Spośród wydarzeń wskazanych na osi czasu wybierz te (maks. trzy), które twoim zdaniem ukazują największy wzrost napięcia między rządem a opozycją i dążenie do konfrontacji. Uzasadnij odpowiedź”. Nauczyciel poleca, aby uczniowie wykonali je w parach. Następnie wybrana osoba z pary prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

3. Uczniowie wykonują (także w parach) polecenie 3: „Podziel przedstawione na osi czasu wydarzenia na te, które opisują działania opozycji, i na te, które dotyczą reakcji władz. Jak oceniasz działania jednych i drugich? Która strona twoim zdaniem dążyła do konfrontacji? Uzasadnij odpowiedź”. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, mogą dyskutować między sobą.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 2: układają wydarzenia w porządku chronologicznym oraz analizują ilustrację. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

5. Kolejne ćwiczenia 3 i 4 uczniowie wykonują w parach. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowjąca:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Jak myślicie, czy w sytuacji, w jakiej Polska znalazła się w roku 1981, można było doprowadzić do porozumienia między władzą komunistyczną a opozycją i społeczeństwem? Czy konfrontacja siłowa była jedynym wyjściem? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, mogą odnosić się do argumentów innych uczniów. Na koniec nauczyciel prosi jedną osobę o podsumowanie.

2. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i pracę uczniów, przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

W. Roszkowski, Historia Polski 1914–1991, PWN, Warszawa 1992.

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, PWN, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne:

Linia chronologiczna może zostać wykorzystana jako baza do pracy domowej dla chętnych uczniów. Ich zadaniem będzie rozwinięcie opisów poszczególnych wydarzeń zaznaczonych w multimedium.