Scenariusz zajęć

Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Wolne rodniki

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XII. Wstęp do chemii organicznej. Uczeń:

9) klasyfikuje reakcje związków organicznych ze względu na typ procesu (addycja, eliminacja, substytucja, polimeryzacja, kondensacja) i mechanizm reakcji (elektrofilowy, nukleofilowy, rodnikowy); wyjaśnia mechanizmy reakcji; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, czym są wolne rodniki;

• proponuje metody otrzymywania wolnych rodników;

• opisuje działanie wolnych rodników.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• film samouczek;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• prezentacja multimedialna;

• technika bateria.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału z pytaniami: W jakim celu stosowane są rodniki w kosmetykach? Czy są szkodliwe dla człowieka?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytanie: Czym są rodniki?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na pięć grup. Wyjaśnia, że zadaniem uczniów będzie przygotowanie wspólnej prezentacji na temat wolnych rodników, np. z wykorzystaniem aplikacji Google Prezentacje (podaje kryteria oceny prezentacji – patrz materiały pomocnicze). Każda z grup wybiera jeden z elementów prezentacji:

• Czym są wolne rodniki?

• W jakich reakcjach mogą powstawać rodniki?

• Jakie choroby powodują wolne rodniki?

• Czym są antyoksydanty?

• Przykłady reakcji rodnikowych w środowisku.

2. Nauczyciel informuje uczniów, że w przygotowaniu prezentacji pomocny będzie film samouczek zawarty w e‑materiale, zwracając szczególną uwagę w trakcie emisji na te fragmenty, które dotyczą ich części prezentacji. Uczniowie mogą korzystać z różnych dostępnych źródeł informacji. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, wspiera ich. Po wyznaczonym czasie, uczniowie poszczególnych grup prezentują efekty pracy na forum klasy. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej poszczególnym grupom.

3. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoja wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie na planszy z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10%, zaznaczają małymi, samoprzylepnymi, kolorowymi karteczkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia, które wynikają z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. W przypadku, gdy bateria nie jest naładowana w 100%, zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.

Praca domowa:

1. Wymień sześć przykładów wolnych rodników – podaj ich nazwy.

2. Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być wykorzystany przez nauczyciela w ramach metody lekcji odwróconej. Uczniowie mogą wykorzystać medium podczas przygotowania się do lekcji czy pracy kontrolnej, a uczniowie nieobecni w szkole w ramach samokształcenia do uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czym jest wolny rodnik?

• W jakich reakcjach powstają wolne rodniki?

2. Nauczyciel przygotowuje planszę z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10%, do oceny stopnia opanowania zagadnień, oraz małe, samoprzylepne, kolorowe karteczki dla uczniów.

3. Kryteria oceny prezentacji multimedialnej:

• poprawność merytoryczna (zgodność z tematem; dostosowana do możliwości odbiorców, wyczerpanie tematu);

• język prezentacji (specjalistyczna terminologia, poprawność językowa);

• konkretność (zdania krótkie – równoważnikowe, hasła);

• atrakcyjność (wielkość czcionki, układ treści na slajdzie, tempo wyświetlania, przejścia slajdu, wzorce slajdów);

• estetyka (animacje, grafika, kolor, dźwięk);

• prezentacja każdej z grup powinna mieć max. pięć slajdów;

• czas prezentacji (wykorzystanie zaplanowanego czasu – 2 min.).