Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: W pułapce: żądania Niemiec, pakt Ribbentrop–Mołotow

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje sytuację międzynarodową pod koniec lat 30. XX w.;

• przedstawia sytuację Polski i żądania wysuwane wobec niej przez III Rzeszę;

• analizuje postanowienia paktu Ribbentrop–Mołotow i związane z nim zagrożenie dla Polski i Europy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby zapoznali się z multimedium w sekcji „Film + Sprawdź się”.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do trzech. Łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupa 1 – Niemieckie naciski na Polskę,

• grupa 2 – Otaczanie II Rzeczypospolitej,

• grupa 3 – Pakt Ribbentrop–Mołotow.

Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą od siebie nawzajem. Chętne lub wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z pierwszym multimedium („Audiobook”). Uczniowie pracują w parach. Analizują treść polecenia 1, a następnie wypisują żądania stawiane Polsce przez III Rzeszę. Wybrana para przedstawia swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Nauczyciel poleca, aby uczniowie w dotychczasowych grupach wykonali polecenie 3: wyjaśnili, dlaczego państwo polskie nie mogło uznać niemieckich roszczeń. Przedstawiciel wybranej lub wylosowanej grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą się do niej odnieść, a nauczyciel – uzupełnić ją w razie konieczności.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak wyglądała sytuacja Polski w drugiej połowie lat 30. XX w.? Czy polskie władze mogły inaczej reagować na zmieniającą się sytuację? Uczniowie krótko dyskutują, podsumowując zdobytą wiedzę.

2. Uczniowie dobierają się w pary i dzielą się tym, czego się nauczyli podczas lekcji „W pułapce: żądania Niemiec, pakt Ribbentrop–Mołotow”.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Opracuj podsumowanie tematu „W pułapce: żądania Niemiec, pakt Ribbentrop–Mołotow” w formie pytań do krzyżówki.

Materiały pomocnicze:

H. Batowski, Między dwiema wojnami 1919–1939, Kraków 2001.

J. Buszko, Historia Polski 1864–1948, Warszawa 1984.

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, Warszawa 2010.

J. Prokopczuk, Historia powszechna 1871–1939, Warszawa 1984.

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

Wielka Historia Świata, t. 11, Wielkie wojny XX wieku (1914–1945), pod red. nauk. M. Zgórniaka, Warszawa 2006.

E. Duraczyński, Przed wybuchem wojny, „Mówią Wieki” 9/1989.

M. Kornat, Józef Beck i polska polityka zagraniczna, „Mówią Wieki” 9/2016.

R. Misiak, Pomorze Gdańskie i Wolne Miasto Gdańsk w stosunkach polsko‑niemieckich w latach 1919–1939, „Mówią Wieki” 1992 (numer specjalny).

P.P. Wieczorkiewicz, Polityka Józefa Becka, „Mówią Wieki” 4/1982.

Wskazówki metodyczne:

• Cały e‑materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. Wtedy uczniowie zapoznają się z informacjami w sekcji „Audiobook” i przygotowują swoje propozycje odpowiedzi. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.