Autor: Anna Juwan

Temat: Budowa i działanie aparatu przedsionkowego

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przedstawisz budowę przewodów półkolistych.

• Przedstawisz budowę narządów otolitowych (łagiewki i woreczka).

• Wyjaśnisz, w jaki sposób są uruchamiane reakcje mające na celu utrzymanie równowagi ciała.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• odwrócona klasa;

• analiza animacji;

• gwiazda pytań.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• 3 arkusze papieru A3 z ilustracją gwiazdy.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Budowa i działanie aparatu przedsionkowego”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”, tak aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla cele lekcji z sekcji „Wprowadzenie” i omawia przebieg zajęć.

2. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel przypomina wiadomości z poprzedniej lekcji, zadając pytania: „Jak zbudowane jest ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne?”, „Jakie elementy ucha odpowiadają za zmysł równowagi?”.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Animacja”). Uczniowie w zespołach dwuosobowych zapoznają się z treścią materiału oraz poleceniem nr 1 („Zapoznaj się z filmem, a następnie wyjaśnij, w jaki sposób dochodzi do pobudzenia komórek receptorowych zlokalizowanych w przewodach półkolistych. W odpowiedzi uwzględnij specyficzną budowę komórek rzęsatych”) i wspólnie rozwiązują zadanie. Wybrane osoby przedstawiają rozwiązania na forum klasy.

2. Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenie nr 2 („Wyjaśnij, jaką funkcję pełni endolimfa (śródchłonka) w kanałach półkolistych. W odpowiedzi zwróć uwagę na bezwładność tego płynu podczas ruchów głowy”). Nauczyciel w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowe rozwiązanie.

3. Gwiazda pytań. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każdy zespół otrzymuje arkusz papieru A3 z ilustracją gwiazdy. Zadaniem uczniów jest umieszczenie na ramionach gwiazdy pięciu pytań dotyczących zagadnienia znajdującego się wewnątrz gwiazdy (ilustracja z poprawnymi, przykładowymi pytaniami została zamieszczona w materiałach pomocniczych).
   Każdy zespół po napisaniu pytań przekazuje gwiazdę innej grupie, zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara. Teraz zadaniem uczniów jest udzielenie odpowiedzi na zadane pytania na podstawie wiadomości znajdujących się w e‑materiale.
   Uczniowie swoje odpowiedzi zapisują na otrzymanym arkuszu papieru A3. Po upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują swoje gwiazdy. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje, wyjaśnia wątpliwości.

4. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie określić – na podstawie tekstu źródłowego – czy funkcja pełniona przez otolity jest zależna od miejsca ich występowania) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

5. Uczniowie w 4‑osobowych grupach wykonują ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, dlaczego pacjent leczony gentamycyną z powodu otwartego złamania kości udowej po wypadku samochodowym zgłosił po tygodniu zawroty głowy i częste upadki), a po upływie wyznaczonego czasu dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Treści w sekcji „Animacja” można wykorzystać jako materiał służący powtórzeniu i utrwaleniu wiedzy uczniów.