Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Po przełomie. Gorzki obraz nowej rzeczywistości w polskim kinie po 1989 r.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;
7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
3) reaguje na przejawy agresji językowej, np. zadając pytania, prosząc o rozwinięcie lub uzasadnienie stanowiska, wykazując sprzeczność wypowiedzi;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • zapoznaje się z faktami dotyczącymi polskiego kina w latach transformacji,

  • charakteryzuje podstawowe trendy i nurty w polskim kinie po przełomie 1989 r.,

  • analizuje, w jaki sposób reżyserzy przedstawiali polską rzeczywistość po przełomie,

  • omawia sposób pokazania rzeczywistości w filmach Dług Krzysztofa Krauze i Cześć, Tereska Roberta Glińskiego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa kierowana;

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • odwrócona klasa.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel krótko charakteryzuje dwa filmy: Cześć Tereska Roberta Glińskiego i Dług Krzysztofa Krauzego. Może przeczytać uczniom recenzje obu dzieł. Na podstawie tej wstępnej wiedzy uczniowie decydują, który film chcą obejrzeć. Dzielą się na dwie grupy, jedna z nich ogląda dzieło Krauzego, druga – Glińskiego (oczywiście zainteresowani uczniowie mogą zapoznać się z obydwoma dziełami). Filmy dostępne są na stronie Filmoteki Szkolnej.

  2. 2. Nauczyciel przygotowuje kilka wycinków z gazet, również internetowych i archiwalnych (poruszających problemy dotyczące mieszkańców miast, osiedli, blokowisk, młodzieży itp.) i udostępnia uczniom materiał z sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

  1. Klasa zostaje podzielona na grupy. Każda otrzymuje jeden wycinek z gazety. Po zapoznaniu się z nim i krótkiej wymianie zdań liderzy przedstawiają temat notatki i własne wnioski. Nauczyciel dodaje komentarz: Każda sytuacja wynika z szeregu czynników. Wpływ na nią mają różne elementy, np. charakter człowieka, jego emocje, system wartości, miejsce, otoczenie, czasy, w których żyje. O jakich czasach mówimy w kontekście obu filmów? Co wiecie na ten temat? Uczniowie, odwołując się do informacji z sekcji „Przeczytaj”, wypowiadają się na temat czasów transformacji.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o określenie własnych emocji związanych z obejrzanymi filmami. Uczniowie zapisują hasła na tablicy. Następuje analiza zapisanych słów. Nauczyciel pyta: Co wpłynęło na Wasze emocje? Co przyczyniło się do takiego odczuwania i odbioru filmów? Uczestnicy zajęć dzielą się swoimi przemyśleniami.

  3. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z materiałem z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych” i wykonują indywidualnie polecenia 1 i 2. Chętni uczniowie odczytują odpowiedź, nauczyciel komentuje efekty pracy.

  2. Podział klasy na dwie grupy. Jedna grupa analizuje film Cześć, Tereska, druga – Dług. Wykorzystują w tym celu ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”: gr. 1 – ćw. 4 i 5, gr. 2: ćw. 6 i 7. Liderzy grup przedstawiają propozycje odpowiedzi. Nauczyciel komentuje je. Następnie wszyscy uczniowie wykonują wspólnie ćw. 8, wskazując podobieństwa między omawianymi filmami.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o przedstawienie wypracowanych wniosków, dodaje komentarz zwrotny.

  2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćw. 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Barbara Hollender, Od Wajdy do Komasy, Warszawa 2014.

  • Ilona Copik, Na zakręcie. Krajobraz polskiej transformacji w filmach przełomu lat 80. i 90., „Kwartalnik filmowy: Kino wobec transformacji ustrojowych”, 2019/105–106.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Galeria zdjęć interaktywnych” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.

Sprawdź się