Zapoznaj się z poniższym fragment tekstu Karola Jachymka i wyjaśnij, w jaki sposób kultura Zachodu oddziaływała na zmiany kulturowe w Polsce. Zaznacz poprawną odpowiedź.
Karol JachymekObnażyć rzeczywistość. Nagość i erotyka w kinie polskim czasów przełomu
[…] Wspomniana „zachodniość” procesów transformacyjnych jest zupełnie bezsporna. Swoją drogą często miały one wręcz charakter imitacyjny, czego przykładem może być rodzima recepcja serialu Dynastia (reż. Irving J. Moore i inni, 1981–1989), który był postrzegany w naszym kraju jako niemal wierne odbicie zachodniego kapitalizmu, rozbudzając tym samym nasze wyobrażenia dotyczące innej (nowej) rzeczywistości ustrojowej. Marek Krajewski sugerował nawet, że jednym z kluczowych czynników niejako wspierających zachodzącą wtedy przemianę ustrojową była tzw. rewolucja wyobraźni. Proces ten wiązał się przede wszystkim z coraz większą dostępnością w naszym kraju szeroko rozumianych zachodnich treści, jak chociażby tekstów kultury popularnej, które coraz silniej zaczynały wpływać na świadomość Polaków, w rezultacie radykalnie ją transformując. Owa rewolucja wyobraźni, trwająca w Polsce na przełomie lat 80. i 90., mogła mieć miejsce przede wszystkim dzięki nowoczesnym środkom komunikowania, a zwłaszcza magnetowidom i antenom satelitarnym, które stały się wówczas niezwykle ważnym medium podpięcia pod globalne systemy produkcji i upowszechniania. Jak przekonywał badacz, to one właśnie, a nie [...] prasa i zachodnie stacje radiowe, były odpowiedzialne za wypełnienie wyobraźni Polaków nowymi typami reprezentacji. Reprezentacji, których odmienność od socjalistycznej rzeczywistości popychała do zmiany. Dość powiedzieć, że wskutek tego procesu rodzima rzeczywistość medialna drugiej połowy lat 80. została wypełniona m.in. kasetami wideo z Conanami, Rambo, „Lodami na patyku” i bawarskimi filmami pornograficznymi, a na ekranach telewizorów pojawiły się Sabrina, C.C. Catch, Modern Talking, gwiazdy italodisco, breakdance i aerobic, a przede wszystkim reprezentacje zwykłego życia ludzi zachodniego świata, ludzi z problemami tak odmiennymi od tych, które były udziałem Polaków. Rozszalała wręcz obecność tego typu „obrazów stamtąd”, jak trafnie scharakteryzował je Marek Krajewski, w naszej przestrzeni wizualnej w konsekwencji doprowadziła też do przekształcenia oferty rodzimych mediów.
R1avpHLvZ0fwk1
Zapoznaj się z poniższym fragment tekstu Karola Jachymka i wyjaśnij, w jaki sposób kultura Zachodu oddziaływała na zmiany kulturowe w Polsce. Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. Na przemiany w kulturze polskiej po przełomie bezspornie najmocniej oddziaływała elitarna kultura zachodnia., 2. Serialowy świat przedstawiany w popularnej kulturze Zachodu był odbierany w Polsce jako rzeczywiste odzwierciedlenie realiów „lepszego” świata., 3. Kultura zachodnia prawie wcale nie oddziałała na kulturę polską po przełomie z powodu braku możliwości technicznych, np. anten satelitarnych.
3 Źródło: Karol Jachymek, Obnażyć rzeczywistość. Nagość i erotyka w kinie polskim czasów przełomu, „Kwartalnik filmowy: Kino wobec transformacji ustrojowych”, nr 2019/105–106, s. 58–59.
Ćwiczenie 2
Zapoznaj się z przytoczonymi niżej wypowiedziami reżyserów. Następnie połącz nazwisko reżysera ze zdaniem, które opisuje jego poglądy.
RSBOWHukAYPwQ1
Prezentacja.
Prezentacja.
R1V9yicioTINU11
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
11
Ćwiczenie 3
Na podstawie wypowiedzi reżyserów zacytowanych w ćwiczeniu 2 wskaż problemy, na jakie napotkało polskie kino po przełomie 1989 r. Sformułuj notatkę w punktach.
Rx1d4TIjEnvgV
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na nieprzystawanie oczekiwań odbiorców do roli kina, jaką tradycyjnie przypisywali mu twórcy.
Przykładowa odpowiedź: Pod wpływem nowości z Zachodu zmieniły się oczekiwania odbiorców, zmianie uległy też oczekiwania producentów. Reżyserzy musieli wybierać między tym, co sami uważali za ważne, a tym, co chcieli oglądać widzowie. Innym czynnikiem wpływającym na kształ kina po przełomie były względy materialne.
11
Ćwiczenie 4
Przypomnij sobie treść filmu Cześć, Tereska i opisz problemy, które porusza.
REMMKL05C0gti
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Zwróć uwagę zarówno na wymiar społeczny ukazanej w filmie problematyki, jak i jednostkowe problemy bohaterów.
Film Roberta Glińskiego skupia się na następujących problemach:
relacje w rodzinie (brak wsparcia dla dzieci, alkoholizm),
relacje rówieśnicze, emocje dorastających ludzi,
system wartości w życiu bohaterów,
realia Polski lat 90., kraj w okresie transformacji (bezrobocie, zmniejszenie się realnych dochodów).
11
Ćwiczenie 5
Zapoznaj się z wybranymi kadrami z filmu Cześć, Tereska. Wyjaśnij, jaka wizja świata wyłania się z filmu Roberta Glińskiego. Jakie środki zastosował reżyser, aby ją przedstawić?
Zapoznaj się z opisami kadrów z filmu Cześć, Tereska. Wyjaśnij, jaka wizja świata wyłania się z filmu Roberta Glińskiego. Opisz, jakie środki zastosował reżyser, aby ją przedstawić?
R11bkBK6RwbVn
Prezentacja.
Prezentacja.
Kadry z filmu Cześć, Tereska, reż. Robert Gliński, 2001 Tylko do użytku edukacyjnego.
RmPs53JqqmOFx
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Zwróć uwagę na takie elementy jak: kompozycja, scenografia, sposób prowadzenia kamery, gatunek filmu. Warto wiedzieć, że młodzi odtwórcy ról są amatorami.
1. Zastosowanie czarno‑białej taśmy filmowej, brak muzyki, dialogi „bez cenzury” – te elementy budują świat bardzo bliski rzeczywistości, a więc paradokumentalny. Kolor filmu jest podkreśleniem bezbarwności życia, smutnego losu bohaterów.
2. Klamra kompozycyjna: na początku widz obserwuje dziewczynkę (Tereskę) w komunijnej sukience na wrotkach. Na końcu filmu pojawia się inna dziewczynka na rolkach, a Tereska wchodzi w ciemność korytarza. Można odczytać tę scenę jako metaforę: nic już nie pozostało z niewinności i czystości bohaterki.
3. Kamera: prowadzona często z ręki, niestabilna – daje efekt, jakby widz obserwował wydarzenia z bliska. Czasami kamera podgląda bohaterów.
4. Muzyka dobiega wyłącznie z planu, brak muzyki ilustracyjnej. Dźwięki są naturalne, przybliżają codzienność i przestrzeń postaci. Cisza w finale podkreśla bezradność bohaterki wobec brutalnego świata.
5. Przestrzeń, w której rozgrywa się akcja, to blokowisko, place zabaw, szkoła, gdzie ludzie wypełniają swój czas codziennymi, powtarzalnymi czynnościami.
Na tle smutnej i brutalnej rzeczywistości (brak perspektyw i wsparcia, problemy rodzinne, przemoc, gwałt) pokazana zostaje samotność nastolatki, która chciałaby spełnić swoje marzenia i zbudować silne relacje z innymi ludźmi. Droga do upadku dziewczyny zaznaczona została poprzez ujęcia: rozbicie szyby kamieniem, pobicie chłopców, zabójstwo portiera.
21
Ćwiczenie 6
Przypomnij sobie treść filmu Dług i opisz problemy, które porusza.
R1bt2f0p8zms9
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Zwróć uwagę zarówno na wymiar społeczny ukazanej w filmie problematyki, jak i jednostkowe problemy bohaterów.
Film Krzysztofa Krauzego skupia się na następujących problemach:
motyw winy i kary, zbrodnia,
relacje w rodzinach Adama i Stefana (sytuacja materialna, problemy, więź),
świat wartości bohaterów,
realia Polski lat 90., kraj w dobie transformacji (wzrost bezrobocia, podejmowanie się nowych wyzwań, często ryzykownych; nadużycia, przekręty, oszustwa; sytuacja bez wyjścia).
21
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się z wybranymi kadrami z filmu Dług. Wyjaśnij, w jaki sposób pokazana została droga bohaterów do zbrodni. Jakie to ma znaczenie dla wymowy filmu?
Zapoznaj się z opisami kadrów z filmu Dług. Wyjaśnij, w jaki sposób pokazana została droga bohaterów do zbrodni. Opisz, jakie to ma znaczenie dla wymowy filmu?
R1e9GClJGyd5a
Prezentacja.
Prezentacja.
Kadry z filmu Dług, reż. Krzysztof Krauze, 1999 Tylko do użytku edukacyjnego.
R1NuV2o6OG4hw
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Zwróć uwagę na takie elementy jak: kompozycja filmu, scenografia, sposób prowadzenia kamery, gatunek.
1. W filmie zastosowana została retrospekcja – widz ogląda sytuację sprzed kilku miesięcy.
2. Klamra kompozycyjna – pierwsza scena pokazuje wyłowienie z rzeki ciała, jedna z ostatnich znowu pokazuje ciało, a potem widz poznaje zakończenie historii.
3. Widz ogląda historię z punktu widzenia głównych bohaterów, Adama i Stefana, którzy padają ofiarą gangstera. Kompozycja filmu składa się elementów ułożonych tak, by pokazać stan zagrożenia, stopniowe osaczanie ofiar. Znalezienie się w sytuacji bez wyjścia doprowadza bohaterów do upadku – popełniają morderstwo.
4. Kamera prowadzona jest „z ręki” podobnie jak w filmie dokumentalnym, obraz jest niepełny, podkreśla kontrasty, np. obok ciasnych mieszkań i brudnych klatek schodowych – atrakcyjne centrum handlowe, nowoczesne biurowce i samochody. Szybkie ujęcia budują chaotyczny, ekspresywny rytm narracji. Oprócz planów dalekich i pełnych (pokazują bohaterów w ich świecie, na tle oswojonej przestrzeni) stosowane są zbliżenia i półzbliżenia (podkreślają emocje i dylematy, wobec których stają bohaterowie).
5. Muzyka w tle niepokoi, cisza w chwili zabójstwa jest przejmująca.
6. Kostiumy charakteryzują poszczególnych bohaterów. Scenografia jest naturalna, nadaje filmowi autentyzm, dzięki temu opowieść staje się wiarygodna.
Dług jest thrillerem i zarazem dramatem. Główny motyw – droga do zbrodni – rozgrywa się w rzeczywistości, w której nadrzędną wartością wydaje się być pieniądz, wymarzone bogactwo.
Rhpqv2T6l53hz3
Ćwiczenie 8
Wskaż podobieństwa między filmami Dług i Cześć, Tereska. Zaznacz wszystkie poprawne odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Reżyserzy obu filmów nie komentują bezpośrednio postaw swoich bohaterów., 2. W obu dziełach jednostkowe dramaty rozgrywają się na tle przemian społecznych, które nastąpiły w Polsce po transformacji., 3. Obaj reżyserzy zastosowali klamrę kompozycyjną i czarno-białą taśmę., 4. Bohaterami filmów Dług i Cześć, Tereska są młodzi ludzie z podobnych środowisk., 5. Cisza, podobnie jak muzyka, odgrywa znaczącą rolę w obu filmach., 6. Oba filmy powstały na kanwie autentycznych wydarzeń.