Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Jakim innym reakcjom chemicznym ulegają litowce?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

3) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne metali grup 1. i 2.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wykazuje podobieństwa między sodem i potasem;

• pisze równania reakcji litowców z wodorem oraz kwasami nieorganicznymi;

• omawia reakcje chemiczne, którym ulegają litowce.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących;

• burza mózgów;

• metoda projektów;

• symulacja interaktywna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji: „Jakim innym reakcjom chemicznym ulegają litowce?”. Omawia cele lekcji.

2. Burza mózgów – nauczyciel zadaje uczniom pytanie dotyczące ich aktualnego stanu wiedzy w obszarze poruszanego tematu. Prosi wybranego ucznia lub uczennicę o zapisywanie propozycji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy zadaniowe. Każdej grupie rozdaje arkusz papieru A3 i mazaki, przydziela inne zagadnienie do opracowania w nawiązaniu do bloku tekstowego z e‑materiału (podział, nazewnictwo, budowa oraz przykłady wzorów strukturalnych):

• I grupa – związki nieorganiczne: reakcje litowców z nadtlenkami, ponadtlenkami i kwasami nieorganicznymi;

• II grupa – związki organiczne: reakcje litowców z halogenkami organicznymi, reakcje z alkoholami (mono i polihydroksylowymi) oraz reakcje z kwasami karboksylowymi.

2. Uczniowie w ramach swoich grup dzielą się pracą i obowiązkami. Korzystając z informacji zawartych w e‑materiale oraz innych dostępnych źródeł informacji, każda grupa zapoznaje się z materiałem w ramach swojego tematu. Opracowuje go, wszyscy uczniowie w grupie dyskutują, tłumaczą sobie nawzajem niezrozumiałe kwestie oraz się wspólnie uczą. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów, podaje sugestie, ewentualnie wyjaśnia wątpliwości.

3. Dwie wybrane osoby z każdej grupy przedstawiają drugiej grupie wyniki swojej pracy z wykorzystaniem techniki gadająca ściana Pozostali uczniowie mogą włączać się i dodawać swoje informacje na dany temat. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi i ewentualnie koryguje błędy.

4. Doświadczenie chemiczny – „Badanie reakcji sodu z wodą”. Teraz uczniowie wykorzystają wiedzę zdobytą w e‑materiale. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na grupy. Uczniowie otrzymują odpowiednie szkło i odczynniki, a następnie przeprowadzają doświadczenie zgodnie z instrukcją podaną w karcie pracy (doświadczenie nr 1). Nauczyciel rozdaje karty pracy ucznia. Uczniowie samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, rysują schemat doświadczenia, obserwują zmiany podczas doświadczenia, zapisują równanie reakcji chemicznych, wyciągają wnioski (wszystko zapisują w kartach pracy). Następnie na forum całej klasy następuje weryfikacja pod względem merytorycznym zaprezentowanych efektów pracy poszczególnych grup. Nauczyciel wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

5. Doświadczenie chemiczne – „Badanie reakcji sodu z etanolem”. Teraz uczniowie wykorzystają wiedzę zdobytą w e‑materiale. Nauczyciel wybiera uczniów do roli asystentów, wykonujących doświadczenie w obecności nauczyciela. Uczniowie otrzymują odpowiednie szkło i odczynniki chemiczne, a następnie przeprowadzają doświadczenie zgodnie z instrukcją podaną w karcie pracy (doświadczenie nr 2). Pozostali uczniowie samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, rysują schemat doświadczenia, obserwują zmiany podczas doświadczenia, zapisują równania reakcji chemicznych, wyciągają wnioski (wszystko zapisują w kartach pracy). Następnie na forum całej klasy następuje weryfikacja pod względem merytorycznym zaprezentowanych efektów pracy wybranych uczniów. Nauczyciel wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

6. Uczniowie analizują medium bazowe – symulację poświęconą tematowi „Jakim reakcjom chemicznym ulegają litowce?”. W ramach sprawdzenia swojej wiedzy wykonują zamieszczone do medium dwa ćwiczenia.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie numer 8. Ewentualne problemy prowadzący omawia wraz z uczniami na forum klasy.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne, których nie rozwiązali na zajęciach.

Materiały pomocnicze:

1. Karta pracy ucznia:

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Medium „Symulacja interaktywna” może być wykorzystane jako pomoc podczas przygotowywania się do lekcji o temacie: „Jakim innym reakcjom chemicznym ulegają litowce?” oraz do sprawdzianu.