Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Ostatni etap zmagań o wschodnią granicę Polski. Traktat ryski oraz kwestia wileńska w latach 1920–1921

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
XLI. Walka o odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej. Uczeń:
4) charakteryzuje proces kształtowania się polskiej granicy wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem wojny polsko‑bolszewickiej;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XLI. Walka o odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
1) wyjaśnia wewnętrzne i międzynarodowe uwarunkowania odzyskania niepodległości przez Polskę;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • wyjaśnia, jakiego podstępu użył Józef Piłsudski, aby pozyskać dla Polski Wilno.

  • ocenia, czy słusznie Ukraińcy i Białorusini uznali Polaków za zdrajców po podpisaniu pokoju z Rosją.

  • przanalizuje, jak ostatecznie ukształtowała się wschodnia granica II Rzeczypospolitej i jak się miała do granicy przedrozbiorowej.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

  • analiza materiału źródłowego (porównawcza);

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Wyświetlenie tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

  2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

  1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:
    Grupa 1 – Traktat ryski – sukces czy porażka?;
    Grupa 2 - Ja was bardzo przepraszam, tak nie miało być” - koniec sojuszu polsko‑ukraińskiego;
    Grupa 3 - „Bunt gen. Żeligowskiego” – samodzielna akcja czy podstęp Piłsudskiego?
    Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

  2. Praca z multimedium („Schemat”). Nauczyciel czyta polecenie 1: „Zapoznaj się z najważniejszymi postanowieniami traktatu ryskiego. Co było największym sukcesem, a co porażką strony polskiej?” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale.

  3. Nauczyciel czyta polecenie 2: „Oceń, czy warunki pokojowe były adekwatne do odniesionego przez Polaków zwycięstwa. Uzasadnij odpowiedź” i poleca uczniom, aby wykonali je w parach. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

  4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie indywidualnie rozwiązują zadania na czas, od najłatwiejszych do najtrudniejszych. Nauczyciel na platformie śledzi postępy uczestników zajęć. Osoba, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa, a nauczyciel może nagrodzić ocenami za aktywność.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Ostatni etap zmagań o wschodnią granicę Polski. Traktat ryski oraz kwestia wileńska w latach 1920–1921” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

  2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

  1. Opracuj podsumowanie tematu „Ostatni etap zmagań o wschodnią granicę Polski. Traktat ryski oraz kwestia wileńska w latach 1920–1921” w formie pytań do krzyżówki.

Materiały pomocnicze

  • Jan Dąbski, Pokój ryski. Wspomnienia, pertraktacje, tajne układy z Joffem. Listy, Szczecin 1981.

  • Tadeusz Kmiecik, Traktat ryski i jego konsekwencje 1919‑1923, „Studia z Dziejów Wojskowości” 2014, t. III.

  • Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

  • Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

  • E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

Wskazówki metodyczne:

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Spis nieopisanych ilustracji:

  1. Ćwiczenie 2 - Ilustracja 1: Godło Litwy Środkowej, domena publiczna, Wikimedia Commons.

  2. Ćwiczenie 2 - Ilustracja 2: Herb Litwy Środkowej (1920‑1922), lic. CC BY‑SA 4.0, Sevgart, Wikimedia Commons.

  3. Ćwiczenie 4 - Ilustracja 1 (z mężczyzną na koniu): Uroczystość przyłączenia Wileńszczyzny do Polski w 1922 roku, domena publiczna, Wikimedia Commons.

  4. Ćwiczenie 4 - Ilustracja 2 (maszerujące wojsko): Uroczystości imieninowe marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w Krakowie, Narodowe Archiwum Cyfrowe.

  5. Ćwiczenie 4 - Ilustracja 3 (wojsko widoczne z góry): Obchody Święta Niepodległości w Warszawie, Narodowe Archiwum Cyfrowe.

  6. Ćwiczenie 4 - Ilustracja 4 (wojsko przed Barbakanem): Uroczystości imieninowe marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w Krakowie, Narodowe Archiwum Cyfrowe.

  7. Ćwiczenie 4 - Ilustracja 5 (wojsko zimą w lesie): Pobyt prezydenta RP Ignacego Mościckiego w Wiśle, Narodowe Archiwum Cyfrowe.

  8. Ćwiczenie 5 - Ilustracja 1: Karykatura polska: Litwin usiłujący bezskutecznie zagrodzić Żeligowskiemu drogę na Wilno, Ilustracja z pisma satyrycznego „Mucha”, domena publiczna, dostępna w internecie: delfi.It.

  9. Ćwiczenie 8 - Ilustracja 1: Traktat pokoju opublikowany w Dzienniku Ustaw. Poz. 300, Nr 59, str. 814, domena publiczna, Strona główna Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej.

  10. Ćwiczenie 8 - Ilustracja 2: Traktat pokoju opublikowany w Dzienniku Ustaw. Poz. 300, Nr 59, str. 815, domena publiczna, Strona główna Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej.