Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jakie tworzywa sztuczne można uzyskać w wyniku reakcji polimeryzacji?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIII. Węglowodory. Uczeń:

5) ustala wzór monomeru, z którego został otrzymany polimer o podanej strukturze; rysuje wzór polimeru powstającego z monomeru o podanym wzorze lub nazwie; pisze odpowiednie równania reakcji.

Zakres rozszerzony

XIII. Węglowodory. Uczeń:

7) ustala wzór monomeru, z którego został otrzymany polimer o podanej strukturze; rysuje wzór polimeru powstającego z monomeru o podanym wzorze lub nazwie; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• porównuje pojęcie „polimer” z pojęciem „tworzywo sztuczne”;

• analizuje reakcje polimeryzacji otrzymywania tworzyw sztucznych;

• wymienia dodatki, które pozwalają na otrzymanie tworzyw sztucznych z polimerów;

• odczytuje symbole polimerów, których recykling jest kluczowy.

Strategie nauczania:

• problemowa;

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• wirtualne laboratorium;

• analiza materiału źródłowego;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami/tablety, smartfony z Internetem;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zainteresowanie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Jak można zdefiniować pojęcie – tworzywo sztuczne”?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

3. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie podają przykłady tworzyw sztucznych. Nauczyciel może propozycje uczniów zapisać na tablicy.

4. Zasady BHP. Zapoznanie uczniów z kartami charakterystyk substancji chemicznych.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie mają za zadanie zapoznać się z treścią e‑materiału w sekcji „Przeczytaj” i zweryfikować na forum klasy odpowiedzi na pytanie w fazie wstępnej. Wymieniają również dodatki, jakie stosuje się do polimerów, w celu otrzymania tworzyw sztucznych. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wypowiedzi uczniów.

2. Uczniowie analizują w parach treści w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”, dotyczące otrzymywania tworzyw sztucznych, po czym nauczyciel prosi wybranych uczniów o zapisanie równań reakcji polimeryzacji dla styrenu, propenu, etenu, but‑1-enu, pent‑1-enu na tablicy. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność zapisu równań reakcji chemicznych.

3. Każda para uczniów ma za zadanie dla wybranego polimeru wypisać przykłady pięciu przedmiotów, do których produkcji jest stosowany. Po wyznaczonym czasie, uczniowie na forum klasy zgłaszają swoje propozycje. Nauczyciel weryfikuje poprawność propozycji.

4. Uczniowie dzielą się na cztery grupy. Każda z nich ma poszukać informacji w dostępnych źródłach na temat zachowania wybranego przez nich polimeru (PLA, PS, PET, PVC) w zimnej wodzie, wrzącej wodzie oraz w acetonie. Następnie, na forum klasy, grupy mają porównać te polimery i wspólnymi siłami stworzyć diagram/schemat, który pozwoli przeprowadzić analizę nieznanej próbki i ustalić, z jakiego polimeru została wykonana.

5. Nauczyciel proponuje pracę z wirtualnym laboratorium. Uczniowie zapoznają się z poleceniem i wykonują zawarte w medium ćwiczenia.

6. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu, nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętn osoba z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji, mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania, nauczyciel prosi uczniów, by każdy z nich, korzystając z generatora ( https://www.krzyzowki.edu.pl/generator.php), ułożył krzyżówkę. Ma ona odnosić się do zagadnień poruszanych na lekcji. Następnie uczniowie wymieniają się krzyżówkami lub wspólnie rozwiązują kilka z nich. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

Praca domowa:

Uczniowie proszeni są o dokończenie ćwiczeń i znalezienie informacji na temat polimeru, nieomawianego na zajęciach.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Dzięki WL‑I uczniowie poznają jedną z metod otrzymywania polimeru w laboratorium chemicznym.

Materiały pomocnicze:

• diagram polimerów: