Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Narodziny faszyzmu włoskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia genezę ruchu faszystowskiego we Włoszech;

• wyjaśnia, czym był marsz na Rzym i jakie były jego konsekwencje;

• charakteryzuje etapy totalitaryzacji życia politycznego i społecznego we Włoszech.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Narodziny faszyzmu włoskiego”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Linia chronologiczna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Uczniowie próbują intuicyjnie zadać pytania, na które odpowiedzą w trakcie lekcji (i które stanowić będą dla nich kryteria sukcesu).

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca, aby wybrani uczniowie przedstawili informacje dotyczące powstania ruchu faszystowskiego we Włoszech i przyczyn jego popularności wśród społeczeństwa włoskiego. Prowadzący weryfikuje poprawność odpowiedzi i uzupełnia je w razie potrzeby.

2. Nauczyciel odtwarza uczniom drugi film z sekcji „Film + Sprawdź się”, omawiający przejmowanie przez faszystów władzy. Poleca, aby uczniowie wynotowywali najważniejsze według nich informacje. Uczniowie wykorzystają notatki do wykonania kolejnych zadań.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na czteroosobowe grupy. Uczniowie, korzystając z własnej wiedzy, notatek oraz przeczytanych wcześniej tekstów źródłowych zawartych w pierwszym multimedium („Linia chronologiczna”), wykonują w grupach dołączone do linii chronologicznej polecenie 2. Ich zadaniem jest przedstawienie etapów totalitaryzacji życia politycznego we Włoszech. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do nich ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

4. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie 3: „Wyjaśnij, na czym polegało znaczenie ustanowienia Wielkiej Rady Faszystowskiej”.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”, wyświetlone na tablicy. Nauczyciel śledzi na platformie postępy uczestników zajęć, sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli na temat ruchu faszystowskiego we Włoszech.

2. Na koniec nauczyciel poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

1. Obejrzyj filmy z sekcji „Film + Sprawdź się” i wykonaj dołączone do nich polecenia: 2, 3 oraz 5.

Materiały pomocnicze:

J. Chapoutot, Wiek dyktatur. Faszyzm i reżimy autorytarne w Europie Zachodniej (1919–1945), tłum. A. Purchla, Warszawa 2012.

W. Kozub‑Ciembroniewicz, Doktryna i system władzy Włoch faszystowskich na tle porównawczym, Kraków 2016.

G. Hägg, Mussolini. Butny faszysta, tłum. W. Łygaś, Warszawa 2015.

G. Górski, Historia ustrojów państw, Toruń 2017.

Wielkie mowy historii, t. 3, Od Hitlera do Eisenhowera, wybór i oprac. T. Zawadzki, Warszawa 2006.

S. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, 1917–1926, Poznań 1989.

Wybór tekstów źródłowych z historii doktryn polityczno‑prawnych, wybór i oprac. J. Justyński, Toruń 2006.

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 2001.

Wskazówki metodyczne:

Treści zawarte w linii chronologicznej oraz materiały filmowe mogą zostać wykorzystane w lekcjach omawiających systemy totalitarne i porównanie faszyzmu z nazizmem.