Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Jak zadbać o jasność i precyzję komunikatu językowego?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• sformułuje zasady poprawnego tworzenia komunikatów językowych;

• rozpozna zjawiska powodujące niejednoznaczność wypowiedzi;

• przeanalizuje błędy w wypowiedzi.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• podająca.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby wysłuchali audycję radiową lub obejrzeli wybrany program telewizyjny i zwrócili uwagę na wypowiedzi dziennikarzy oraz uczestników. Prosi o zastanowienie się, czy przekazywany komunikat był jasny i precyzyjny czy też nie oraz uargumentowanie swojej opinii.

Faza wprowadzająca:

1. Chętne osoby przedstawiają prace wykonane w domu. Następnie nauczyciel rozpoczyna dyskusję dotyczącą przyczyn tego, że niektóre komunikaty mogą nie być jasne.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zaproponowanie tematu lekcji na podstawie wstępnego ćwiczenia. Po wysłuchaniu propozycji tematów nauczyciel wyświetla na tablicy temat zapisany w e‑materiale i cele zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się indywidualnie z sekcją „Przeczytaj”. Następnie nauczyciel prosi o dyskusję na temat: Czym różni się błąd od innowacji językowej? Uczniowie wypowiadają się, a nauczyciel pilnuje porządku dyskusji.

2. Nauczyciel może dopowiedzieć, że nielogiczne wypowiedzi często układa się dla rozrywki. Przykładem są łamańce językowe, które mają śmieszyć ze względu na trudności w ich przeczytaniu. Nie zawsze są zrozumiałe i sensowne, ale nie traktujemy tego jako błędu. Dzięki nim ćwiczymy poprawną wymowę i przy okazji dobrze się bawimy.

3. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z audiobookiem. W parach wykonują oba zamieszczone w sekcji polecenia.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie zostają podzieleni na kilkuosobowe grupy. Każdy zespół rozwiązuje ćwiczenia zawarte w sekcji „Sprawdź się” (od 1 do 7). Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je na forum klasy. Po wyznaczonym czasie następuje wspólne omówienie wszystkich rozwiązań.

2. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.

Praca domowa:

1. Przygotuj wypowiedź na temat swojego hobby. Zastanów się, do kogo ją skierujesz. Dostosuj język oraz styl do odbiorcy, kontekstu i kanału wypowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Roman Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, “Pamiętnik Literacki” 1960, nr 51/2.

• Barbara Klebanowska, Witold Kochański, Andrzej Markowski, O dobrej i złej polszczyźnie, Warszawa 1985.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.