Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Rozproszeni Bojkowie i Łemkowie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

IV. Aspekty etniczne życia społecznego.

Uczeń:

3) przedstawia elementy dziedzictwa kulturowego etnicznej grupy mniejszościowej w Rzeczypospolitej Polskiej (mniejszości narodowe i etniczne, grupa posługująca się językiem regionalnym, imigranci).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• prezentuje podstawowe fakty dotyczące akcji „Wisła”;

• wskazuje, które wydarzenia wpływają na obecną sytuację Łemków i Bojków;

• charakteryzuje elementy dziedzictwa kulturowego Łemków i Bojków;

• analizuje złożoną tożsamość Łemków;

• uzasadnia rozproszenie tych grup etnicznych we współczesnej Polsce.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• mapa mentalna;

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia temat i cele zajęć.

2. Nauczyciel rysuje na tablicy schemat mapy mentalnej, która w czasie lekcji będzie uzupełniana przez uczniów.

Faza realizacji

1. Podział klasy na cztery grupy. Każda z nich ma za zadanie wyszukać w dostępnych źródłach najistotniejsze informacje na dany temat, które podczas omawiania będą wpisywane do mapy mentalnej: pochodzenie, język i strój, religia i zwyczaje oraz historia najnowsza dotycząca Bojków i Łemków. Uczniowie powinni też znaleźć materiał ilustracyjny.

2. Po wyznaczonym czasie prowadzący zaprasza pierwszą grupę pod tablicę, aby przedstawiła historię Bojków i Łemków – jedna osoba zapisuje na tablicy najważniejsze informacje (w jakim czasie rozpoczęła się wędrówka pasterzy, kiedy dotarli do Polski, na jakich terenach zaczęli osiadać itp.) do pojęcia „Pochodzenie”. Kolejne grupy w tym czasie uważnie słuchają i wykonują schemat w zeszytach. Po prezentacji do tablicy podchodzi druga grupa i uzupełnia informacje „Język i strój”, kolejna grupa – „Religia i zwyczaje”, ostatnia grupa przedstawia i uzupełnia pole „Historia najnowsza”, z której wyprowadza kolejną odnogę – akcja „Wisła” (nauczyciel w razie konieczności uzupełnia informacje podawane przez uczniów).

3. Uczniowie wykonują ćwiczenia 6–8 dotyczące akcji „Wisła” – wspólne omówienie odpowiedzi.

4. Analiza dwujęzycznej tablicy informacyjnej w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie dyskutują i argumentują swoje wypowiedzi odniesieniami do praw mniejszości etnicznych i narodowych w Polsce. Podają też przykłady tablic w innych językach i innych rejonach kraju.

5. Praca w parach. Uczniowie zapoznają się ze schematem i działaniami mającymi na celu zachowanie tożsamości Łemków.

Faza podsumowująca

1. Dyskusja: szanse i zagrożenia dla mniejszości etnicznej Łemków.

2. Grupy najbardziej zaangażowane podczas lekcji otrzymują oceny.

Praca domowa:

Wykonaj pozostałe ćwiczenia z sekcji  „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Uchwała Senatu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 3 sierpnia 1990 r. w sprawie akcji „Wisła”, isap.sejm.gov.pl.

Roman Reinfuss, Etnograficzne granice Łemkowszczyzny, „Ziemia. Ilustrowany Miesięcznik Krajoznawczy” 1936, nr 10–11.

Boże Narodzenie u Łemków, „Grekokatolik. Czasopismo miesięczne dla greckokatolickich Polaków” 1934, nr 1.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie mogą wykorzystać schemat jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej dotyczącej Bojków i Łemków, która będzie bazą do prowadzenia lekcji.