Scenariusz zajęć

Autor: Danuta Jyż‑Kuroś

Przedmiot: chemia

Temat: Tajemnice szkła kwarcowego

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

2) opisuje proces produkcji szkła; jego rodzaje, właściwości i zastosowania.

Zakres rozszerzony

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

2) opisuje proces produkcji szkła; jego rodzaje, właściwości i zastosowania.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• porównuje najważniejsze teorie dotyczące budowy szkła;

• porównuje właściwości różnych typów szkła kwarcowego;

• dołącza na modelu jednostki elementarnej ${\text{SiO}}_4^{4-}$ symbole budujących ją atomów;

• przyporządkowuje do symboli pierwiastków i wzorów sumarycznych związków chemicznych ich nazwy;

• łączy zastosowanie szkła kwarcowego z odpowiednią dziedziną przemysłu lub nauki.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• gra dydaktyczna;

• analiza tekstu źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika gadająca ściana;

• technika zdań podsumowujących.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• słuchawki;

• rzutnik multimedialny;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania, np.: Jaki pierwiastek jest najpopularniejszy pod względem występowania w skorupie ziemskiej po tlenie? Jak nazywany jest minerał w skład, którego wchodzi krzem? Gdzie ma zastosowanie?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia „kwarc”. Skąd uczniowie mogą kojarzyć ten minerał? Z jakich dziedzin? (Np. biżuteria czy kosmetyka)

Faza realizacyjna:

1. Gra edukacyjna. W ramach zainteresowania tematem, prowadzący zajęcia proponuje grę przy udziale medium bazowego – praca indywidualna. Uczniowie mają sobie wyobrazić, że chcą założyć sklep internetowy w rodzinnej miejscowości. Przypomina, że najlepszą jakość łącza zapewnia światłowód. Uczeń, który podłączy światłowód do domu, wybiera członków swojego zespołu i zakres tematyczny do opracowania. Planowanych jest pięć grup.

2. Podział uczniów na pięć grup, uczniowie wybierają jedno z zagadnień (wg kolejności zapisanej poniżej):

• I grupa – budowa szkła kwarcowego;

• II grupa – rodzaje szkła kwarcowego;

• III grupa – właściwości chemiczne szkła kwarcowego;

• IV grupa – właściwości fizyczne szkła kwarcowego;

• V grupa – zastosowanie szkła kwarcowego.

2. Zadaniem każdego zespołu jest przygotowanie plakatu, wg własnego pomysłu. Tematyka zgodnie z wybranym zagadnieniem. Nauczyciel podaje cechy plakatu:

• merytorycznie poprawny;

• estetyczny;

• nieprzeładowany tekstem.

3. Prowadzący monitoruje pracę uczniów. Na bieżąco sprawdza poprawność merytoryczną prac, kontroluje czas oraz motywuje uczniów do ewentualnego zwiększenia tempa pracy.

4. Po zakończeniu pracy, liderzy, w kolejności zgodnej z numerami tematów,  prezentują efekty pracy swoich kolegów i koleżanek z wykorzystaniem techniki gadająca ściana. Czas prezentacji pomysłu: maks. 3 minuty. Przy każdym plakacie nauczyciel udziela informacji zwrotnej oraz wskazuje co najmniej trzy pozytywne elementy w opracowanym materiale. Jeśli są elementy, które uczniowie mogą poprawić, to nauczyciel wskazuje w jaki sposób należy dokonać poprawy.

5. Plakaty zostaną wykorzystane w gazetce szkolnej/opublikowane na stronie internetowej szkoły. Zostają wykonane zdjęcia plakatów, jako dokumentacja dla każdego ucznia z lekcji, którą mogą zamieścić w swoim e‑portfolio.

6. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia zawarte w e‑materiale - sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta: Czym charakteryzuje się szkło kwarcowe? Jakie są rodzaje szkła kwarcowego? W jakich dziedzinach ma zastosowanie szkło kwarcowe?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania podsumowujące, które uczniowie gromadzą w swoim portfolio:

• Przypomniałam/łem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem ...

• Co sprawiało mi trudności ...

Praca domowa:

Uczniowie mają napisać rozprawkę na temat „Jak światłowody zmieniają naszą rzeczywistość”. Swoje zdanie uzasadniają argumentami odwołującymi się do najbliższego otoczenia.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grę edukacyjną można wykorzystać jako formę sprawdzenia wiedzy ucznia z zakresu symboli pierwiastków chemicznych i nomenklatury związków chemicznych. Jako pomoc na lekcję informatyki dotyczącą budowy sieci Internetowej. Jako wprowadzenie na zajęciach z wychowawcą dotyczących sposobów wyszukiwania informacji. Uczniowie mogą medium wykorzystać podczas przygotowywania się do lekcji oraz do sprawdzianu.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czym charakteryzuje się szkło kwarcowe?

• Jakie są rodzaje szkła kwarcowego?

• W jakich dziedzinach ma zastosowanie szkło kwarcowe?

2. Arkusze papieru A2/A3, mazaki, glutaki.

3. Nauczyciel wcześniej przygotowuje kartki z numerami grup od I do V.

4. Dla uczniów interesujących się zagadnieniami światłowodów:

• http://www.polskaszerokopasmowa.pl/technologie/na-horyzoncie-nie-widac-konkurenta-dla-swiatlowodow.html

• https://wartel.pl/swiatlowody-co-to-jest-i-jak-dziala/ , dostęp z dn. 11.08.2021

• http://www.pirc.org.pl/files/FTTH_-_Czyli_po_co_komu_swiatlowod_do_domu.pdf

• https://nafalinauki.pl/swiatlowody-a-5g/ , dostęp z dn. 11.08.2021.