Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Z dziejów polskiej emigracji zarobkowej w XIX w. (do 1914 r.)

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

IV. Aspekty etniczne życia społecznego.

Uczeń:

4) analizuje przyczyny zamieszkiwania Polaków poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (potoki emigracyjne, zmiana granic i wysiedlenia); wyjaśnia zróżnicowanie form i treści tożsamości polskiej tych osób.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• dokonuje analizy przyczyn emigracji zarobkowej w XIX w.;

• omawia główne kierunki emigracyjne Polaków w XIX w.;

• wskazuje różnicę między emigracją zarobkową a polityczną;

• porównuje emigrację zarobkową z XIX w. ze współczesną emigracją zarobkową Polaków.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją.

1. Zajęcia przeprowadzone metodą kształcenia wyprzedzającego. Podczas poprzedniego spotkania uczniowie otrzymują zadanie zapoznania się ze zjawiskiem emigracji zarobkowej Polaków w XIX w.

Podział klasy na cztery grupy:

• Grupa I – emigracja do USA i jej skupiska;

• Grupa II – emigracja do Brazylii;

• Grupa III – emigracja do Argentyny;

• Grupa IV – emigracja do Rosji.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć. Wprowadzenie o sytuacji na ziemiach polskich w XIX w.

2. Nauczyciel przedstawia zespołowi klasowemu genezę emigracji zarobkowej z ziem polskich w XIX w., przedstawia jej główne przyczyny – rozmowa nauczająca.

Faza realizacyjna

1. Pierwsza grupa omawia emigrację do Stanów Zjednoczonych oraz przedstawia największe skupiska polonijne w tym kraju.

2. Grupa druga przedstawia przebieg emigracji zarobkowej do Brazylii oraz wskazuje na główne jej skupiska.

3. Trzecia grupa prezentuje swoje ustalenia w kwestii wyjazdów z ziem polskich do Argentyny.

4. Grupa czwarta prezentuje przyczyny dobrowolnej emigracji zarobkowej w głąb Rosji, z uwzględnieniem osadnictwa na Syberii.

5. Każda grupa przedstawia klasie krótką informację w postaci notatki z lekcji, która trafia do zeszytów przedmiotowych.

6. W trakcie wystąpień poszczególnych grup nauczyciel analizuje z zespołem klasowym mapę interaktywną pokazującą kierunki emigracji zarobkowej Polaków do 1914 r. – burza mózgów – dlaczego takie, a nie inne kierunki emigracji. Wykonanie ćwiczeń do medium bazowego.

Faza podsumowująca

1. Podsumowaniem zajęć jest analiza tabeli pokazującej liczbowe dane o emigracji zarobkowej z poszczególnych ziem polskich oraz porównanie sytuacji z wieku XIX z obecną. Dyskusja na forum klasy o obecnej emigracji zarobkowej.

Praca domowa:

Wykonanie ćwiczeń interaktywnych w module „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Martin Pollack, Cesarz Ameryki. Wielka ucieczka z Galicji, tłum. Karolina Niedenthal, Poznań 2010.

Bernard Kołodziej, Emigracja polska po powstaniach w XIX wieku, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” XI/2010.

Jerzy Jura, Emigracja z Galicji w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku na przykładzie wybranych powiatów, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego” 2002, nr 16.

Sergiusz Leończyk, Polskie osady włościańskie na Syberii na przełomie XIX‑XX wieku. Historia. Sytuacja obecna, „Humaniora. Czasopismo Internetowe” 2017, nr 1, t. 17.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium można wykorzystać do lekcji powtórzeniowej lub jako materiał pomocniczy do projektu poświęconego emigracji zarobkowej Polaków w XIX w.