Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Mieszkańcy II Rzeczypospolitej: struktura społeczna i narodowości

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje strukturę społeczeństwa II Rzeczypospolitej zarówno pod względem etnicznym, jak i religijnym;

• wyjaśnia, co oznaczała wielonarodowość II RP;

• omawia zróżnicowanie społeczeństwa II RP pod kątem statusu ekonomicznego i istniejących grup społecznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Mieszkańcy II Rzeczypospolitej: struktura społeczna i narodowości”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Mapa interaktywna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem.
   Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca, aby wybrana osoba (może być ochotnik) przedstawiła – na podstawie informacji uzyskanych z lektury tekstu w sekcji „Przeczytaj” – strukturę narodowościową II RP. Zadaje uczniom pytanie: Z czego wynikało takie zróżnicowanie etniczne? Jakie wydarzenia doprowadziły do takiego kształtu etnicznego II RP? Uczniowie powinni przypomnieć odrodzenie Polski po I wojnie światowej, decyzje dotyczące Polski podczas konferencji wersalskiej, kwestie plebiscytów i walki innych narodów o niepodległość.

2. Praca z multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel prezentuje uczniom film, prosząc, aby wynotowywali najważniejsze informacje dotyczące podziału etnicznego, religijnego oraz ekonomicznego społeczeństwa II RP. Po emisji filmu poleca uczniom, aby utworzyli czteroosobowe grupy i w takich zespołach wykonali polecenie 3: „Opisz, jakie podziały istniały wśród mieszkańców II RP. Które z nich twoim zdaniem były najpoważniejszą przyczyną nieporozumień czy antagonizmów?”. Po ustalonym czasie wylosowana grupa prezentuje przygotowaną odpowiedź, pozostali uczniowie mogą dyskutować, przedstawiając (i uzasadniając) własne propozycje.

3. Prowadzący przypomina, że uczniowie w domu mieli zapoznać się z mapą interaktywną. Poleca, aby indywidualnie wykonali dołączone do niej polecenie 2. Następnie uczniowie w parach wykonują polecenie 3: „Przedstaw czynniki, które sprzyjały asymilacji Żydów w Polsce, i takie, które tę asymilację spowalniały.” Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje odpowiedzi uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli, pracując w dotychczasowych grupach. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Mieszkańcy II Rzeczypospolitej” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia 1 i 2 dołączone do sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

S. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, 1917–1926, Poznań 1989.

R. Żebrowski, Dzieje Żydów w Polsce. Wybór tekstów źródłowych 1918–1939, Warszawa 1993.

Polska odrodzona 1918–1939. Państwo, społeczeństwo, kultura, red. J. Tomicki, Warszawa 1982.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa interaktywna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.