Autor: Tytus Izdebski

Przedmiot: historia

Temat: Nadzieje i rozczarowania. Społeczne skutki rewolucji przemysłowej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia społeczne skutki industrializacji i rewolucji przemysłowej;

• omawia kwestię pojawienia się nowych warstw społecznych;

• tłumaczy znaczenie haseł: industrializacja, urbanizacja, migracja, klasa robotnicza.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• debata,

• analiza tekstu źródłowego, źródeł ikonograficznych i danych statystycznych,

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

Podczas poprzedzających zajęć nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie sobie w domu informacji na temat przyczyn i początków rewolucji przemysłowej.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie definicji rewolucji przemysłowej i wyjaśnienie, dlaczego jej początki miały miejsce w Wielkiej Brytanii.

2. Następnie nauczyciel przedstawia cele lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do trzech lub do sześciu (w zależności od liczebności klasy). Łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupa 1 i 4 – Wzrost demograficzny oraz Urbanizacja,

• grupa 2 i 5 – Nowe klasy i warstwy społeczne oraz Lepsze wykształcenie,

• grupa 3 i 6 – Kwestia robotnicza.

Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Chętne lub wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Schemat interaktywny”). Uczniowie w zespołach dwuosobowych zapoznają się z treścią materiału oraz poleceniem 2: „Wypisz niedogodności życia XIX‑wiecznych robotników, biorąc za punkt odniesienia dzisiejsze standardy mieszkaniowe” i wspólnie wykonują zadanie. Wybrana para przedstawia swoje propozycje, nauczyciel może uzupełnić odpowiedź, dodając ważne informacje.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia od 1 do 3 w sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonywanych zadań wraz z uczniami.

4. Uczniowie w parach wykonują kolejne ćwiczenia 4 i 5. Nauczyciel obserwuje postęp pracy i w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel inicjuje krótką debatę, prosząc, aby uczniowie wymienili blaski i cienie rewolucji przemysłowej z perspektywy społecznej. Uczniowie przedstawiają swoje propozycje, jedna osoba może zapisywać podsumowanie na tablicy.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

2. Wykonaj polecenie 3 z sekcji „Schemat interaktywny”.

Materiały pomocnicze:

R. Cameron, Historia gospodarcza świata. Od paleolitu do czasów najnowszych, tłum. H. Lisicka‑Michalska, M. Kluźniak, Warszawa 2001.

A. Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2008.

B.W. Higman, Historia żywności, tłum. A. Kunicka, Warszawa 2012.

Historia życia prywatnego. Od rewolucji francuskiej do I wojny światowej, t. 4, pod red. M. Perrota, Wrocław 1999.

J. Kaliński, Historia gospodarcza XIX i XX wieku, Warszawa 2008.

T. Kemp, Industrializacja w XIX‑wiecznej Europie, tłum. L. Garczyński, Warszawa–Wrocław 1991.

T. Kizwalter, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2007.

M. Kopczyński, Dzieci fabryczne, „Mówią Wieki” 12/2014

K. Śmiechowski, Z perspektywy stolicy. Łódź okiem warszawskich tygodników społeczno‑kulturalnych (1881–1905), Ibidem, Łódź 2012.

A. Żarnowska, Klasa robotnicza Królestwa Polskiego 1870–1914, PWN, Warszawa 1974.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Schemat”, aby przygotować się do późniejszej pracy.