Autor: Martyna Wojtowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Grudniowe poruszenie. Masakra na Wybrzeżu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, jak doszło do pierwszego od 1956 r. masowego buntu robotników;

• odtwarza przebieg strajków na Wybrzeżu w grudniu 1970 r.;

• przedstawia skutki wydarzeń Grudnia ’70.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli sobie, w jaki sposób Władysław Gomułka wrócił do władzy w 1956 r. i jak wyglądała Polska pod jego rządami.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Ważne, aby uczniowie wskazali wydarzenia października 1956 r. i dojście Gomułki do władzy; liberalizację życia społecznego oraz wycofywanie się ekipy Gomułki z wcześniejszych reform i demokratyzacji systemu politycznego, a także wydarzenia Marca ’68.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przedstawia przyczyny i przebieg wydarzeń grudniowych w 1970 r. na Wybrzeżu.

2. Praca z multimedium („Audiobook”). Nauczyciel zapowiada, że uczniowie wysłuchają audiobooka będącego nagraniem fragmentów zapisu rozmów telefonicznych przeprowadzonych 17 grudnia 1970 r. z aparatów zainstalowanych w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Poleca, aby uczniowie notowali informacje, które wydadzą im się istotne. Po odtworzeniu nagrania prowadzący prosi jednego ucznia o przeczytanie polecenia 3: „Oceń postawy funkcjonariuszy państwowych wobec strajkujących. Uwzględnij motywacje ich zachowań”. Poleca uczniom, aby wykonali je w parach, a następnie skonsultowali swoją odpowiedź z inną dwójką uczniów. Wybrani uczniowie (lub ochotnicy) dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

3. Nauczyciel przedstawia skutki wydarzeń grudnia 1970 r. dla społeczeństwa polskiego oraz władz komunistycznych.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie indywidualnie rozwiązują zadania od 1 do 4 na czas, od łatwiejszych do trudniejszych. Nauczyciel na platformie śledzi postępy uczestników zajęć. Osoba, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa, a nauczyciel może nagrodzić ocenami za aktywność uczniów, którzy jako pierwsi poprawnie wykonali wszystkie ćwiczenia.

5. Nauczyciel wyświetla ćwiczenie 6 i poleca, aby uczniowie indywidualnie przygotowali propozycje tytułów plansz będących częścią wystawy plenerowej Grudzień ’70. Uczniowie zgłaszają propozycje, jedna osoba zapisuje je na tablicy. Na koniec uczniowie mogą głosować na najlepsze ich zdaniem tytuły (wyłączając swoje zgłoszenia).

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel poleca uczniom, aby porównali wydarzenia, do jakich doszło w grudniu 1970 r. na Wybrzeżu, z wcześniejszymi protestami społecznymi w Polsce. Jakie podobieństwa, a jakie różnice dostrzegają uczniowie? Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

P. Brzeziński, R. Chrzanowski, A. Nadarzyńska‑Pieszczewiat, Zbrodnia bez kary. Grudzień 1970 w Gdyni. Przebieg wydarzeń, represje, walka o prawdę, Gdynia 2020.

J. Eisler, Grudzień 1970. Geneza, przebieg, konsekwencje, Warszawa 2012.

J. Eisler, I. Greczanik‑Filipp, W. Kwiatkowska, J. Marszalec, To nie na darmo… Grudzień ’70 w Gdańsku i Gdyni, Pelplin 2006.

M. Machałek, P. Miedziński, Zbuntowane miasto. Szczeciński Grudzień ’70 – Styczeń ’71, Szczecin 2007.

Wskazówki metodyczne:

Audiobook może zostać wykorzystany do przygotowania przez uczniów prezentacji multimedialnej będącej podsumowaniem lekcji.