Dla nauczyciela
Autor: Jarosław Dyrda
Przedmiot: wiedza o społeczeństwie
Temat: Różnorodne formy komunikowania się
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
I. Człowiek w społeczeństwie.
Uczeń:
8) przedstawia różnorodne formy komunikowania się; wykazuje znaczenie komunikacji niewerbalnej w porozumiewaniu się.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie przedsiębiorczości;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne:
Uczeń:
charakteryzuje różnorodne formy komunikowania się;
rozumie znaczenie komunikacji niewerbalnej;
dostrzega różnicę między komunikacją werbalną i niewerbalną.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
praca z e‑materiałem;
burza mózgów;
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
mapa myśli.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Przedstawiony zostaje temat i cele zajęć.
2. Klasa słucha krótkiego wprowadzenia na temat skutecznego porozumiewania się.
Faza realizacyjna
1. Wyjaśnienie przez nauczyciela pojęcia komunikacja interpersonalna – rozmowa nauczająca. Zespół klasowy zastanawia się nad jej znaczeniem dla społeczeństwa, propozycje uczniów są zapisywane przez ich reprezentanta na tablicy jako część notatki z lekcji.
2. Nauczyciel rozmawia z klasą na temat rodzajów komunikacji, przedstawia jej przykłady, na podstawie których uczniowie wspólnie dochodzą do różnic w porozumiewaniu się, dzieląc komunikację na werbalną i niewerbalną.
3. Omówienie przez zespół klasowy pod kontrolą nauczyciela funkcji, jakie w procesie komunikacji ma nadawca i odbiorca komunikatów.
4. Uczniowie analizują wykres kołowy prezentujący podział na ilość informacji, które są przekazywane w komunikacie w sposób werbalny i niewerbalny. Próba, przy pomocy nauczyciela, ustalenia proporcji tych informacji w typowym komunikacie nadawanym przez nadawcę.
5. Mowa ciała i jej znaczenie w komunikacji interpersonalnej. Zespół klasowy analizuje schemat interaktywny „Mowa ciała - klucz do sukcesu w rozmowie”, próbując odczytać prawidłowe znaczenie mowy ciała.
6. Jak się skutecznie porozumiewać? – burza mózgów. Zespół klasowy zastanawia się nad postawionym problemem, szukając skutecznych metod porozumiewania się. Propozycje uczniów dotyczące skutecznego porozumiewania się zapisywane są na tablicy w podziale na te, które dotyczą nadawcy komunikatu, i dotyczące odbiorcy. Efektem pracy będzie mapa myśli, którą uczniowie mogą porównać z zamieszczonym schematem w e‑materiale.
7. Wykonanie przez uczniów ćwiczeń dołączonych do medium.
Faza podsumowująca
1. Podsumowanie wiedzy na temat komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Klasa wspólnie pod kontrolą nauczyciela przygotowuje notatkę z lekcji.
2. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne wskazane przez nauczyciela. Wspólne omówienie odpowiedzi.
Praca domowa:
Dokonaj analizy zachowania członków rodziny w kontekście komunikacji niewerbalnej.
Materiały pomocnicze:
Bogusława Dobek‑Ostrowska, Podstawy komunikowania społecznego, Wrocław 1999.
Allan Pease, Barbara Pease, Mowa ciała. Poznań 2018.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Schemat interaktywny może zostać wykorzystany do opracowania prezentacji multimedialnej o sposobach komunikowania się lub jako materiał szkoleniowy do kontroli własnego zachowania się podczas rozmowy.