Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Tętno i jego pomiar

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Zrozumiesz związek pomiędzy pracą serca a tętnem w naczyniach krwionośnych.

• Przeanalizujesz i ocenisz wyniki tętna pod względem jego prawidłowości.

• Wyjaśnisz zależność pomiędzy wartością tętna a wysiłkiem fizycznym.

• Opiszesz związek pomiędzy wynikami pomiaru tętna, masą ciała i wiekiem badanego człowieka.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• rozmowa kierowana;

• analiza animacji;

• metoda przypadków.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Tętno i jego pomiar”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 4 (polegającego na uzupełnieniu tekstu na temat mechanizmu powstawania tętna) z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Uczniowie z pomocą nauczyciela formułują cele lekcji oraz określają kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel zadaje pytania:
   – Jakie istnieją sposoby, dzięki którym możemy zmierzyć tętno?
   – Jakie wartości tętna są prawidłowe?
   Uzupełnia wypowiedzi uczniów, koryguje ewentualne błędy.
   Następnie uczniowie dokonują pomiarów swojego tętna i zapamiętują uzyskane wyniki.

Faza realizacyjna:

1. Praca z animacją pt. „Tętno i jego pomiar”. Uczniowie zapoznają się z animacją. Nauczyciel prosi, by wymienili czynniki, od których zależy wysokość tętna, oraz wyjaśnili, jak zmieniają się prawidłowe średnie wartości tętna w zależności od wieku (polecenie nr 2). Wybrane osoby przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy. Następnie chętni uczniowie oceniają prawidłowość swojego tętna, na podstawie pomiaru wykonanego w fazie wstępnej.

2. Praca w grupach. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Uczniowie, wykorzystując informacje zawarte w e‑materiale na temat czynników wpływających na wysokość tętna u człowieka, mają za zadanie stworzyć w grupach wiarygodny opis przypadku (czyli charakterystykę osoby), uwzględniający: wiek, płeć, wagę, aktywność fizyczną, stan zdrowia, wysokość tętna. Każdy zespół po stworzeniu opisu przekazuje go innej grupie, zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. Zadaniem uczniów jest określenie, na podstawie danych przedstawionych w sekcji „Przeczytaj” dotyczących prawidłowych wartości tętna w zależności od wieku, czy wartości tętna w otrzymanym opisie przypadku są poprawne, oraz wskazanie zaleceń w celu obniżenia tętna u danej osoby (na podstawie informacji zawartych w e‑materiale), jeśli wartości okazały się nieprawidłowe. Wybrane osoby kolejno przedstawiają efekty pracy swojego zespołu. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje błędne odpowiedzi.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 6 (w którym mają za zadanie uzupełnić tabelę przedstawiającą wartości maksymalnego tętna wysiłkowego, rezerwę tętna oraz dolną i górną granicę docelowego tętna treningowego u opisanej kobiety) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

4. Uczniowie w 4‑osobowych grupach wykonują ćwiczenie nr 8 („Na podstawie przedstawionego tekstu źródłowego oraz własnej wiedzy wymień przynajmniej trzy rekomendacje, które można by zalecić w celu obniżenia tętna”), a po upływie wyznaczonego czasu dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 2 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: wymyślają trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 3 do 5 oraz 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:

• Uczniowie mogą wykorzystać animację w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej.