Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Sprawdź się

1
Pokaż ćwiczenia:
R1Lz00s51cU8g1
Ćwiczenie 1
Łączenie par. Oceń i zaznacz, czy podane stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.. Jednym z czynników najszybciej podwyższających tętno jest wysiłek fizyczny - po intensywnym wysiłku może wynosić nawet 180 uderzeń/min.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. U człowieka tętno zmienia się jedynie pod wpływem działania bezpośrednich czynników fizycznych, takich jak np. gorączka; emocje czy stres nie mają na nie wpływu.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Podczas gorączki tętno spada w celu zachowania energii.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Zwierzęta z wolniejszym tętnem żyją zwykle dłużej niż osobniki czy gatunki z szybszym biciem serca.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. U człowieka tętno niższe od normy jest zawsze korzystne i wiąże się z lepszym stanem zdrowia i większą wydolności fizyczną.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz

Oceń i zaznacz, czy podane stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe.

Prawda Fałsz
Jednym z czynników najszybciej podwyższających tętno jest wysiłek fizyczny – po intensywnym wysiłku tętno może wynosić nawet 180 uderzeń/min. □ □
U człowieka tętno zmienia się jedynie pod wpływem działania bezpośrednich czynników fizycznych, takich jak np. gorączka. Emocje czy stres nie mają na nie wpływu. □ □
Podczas gorączki tętno spada w celu zachowania energii. □ □
Osobniki zwierząt z wolniejszym tętnem zwykle żyją dłużej niż osobniki, u których serce bije szybciej. □ □
U człowieka tętno niższe od normy jest zawsze korzystne i wiąże się z lepszym stanem zdrowia i większą wydolnością fizyczną. □ □
R1SGolzaPc5EF1
Ćwiczenie 2
Wartości prawidłowego tętna spoczynkowego u człowieka zmieniają się wraz z wiekiem. Przyporządkuj etapy rozwoju człowieka do charakterystycznych dla nich wartości tętna. 60 uderzeń na minutę Możliwe odpowiedzi: 1. dziecko, 2. osoba starsza, 3. płód, 4. dorosły, 5. nastolatek, 6. niemowlę 70 uderzeń na minutę Możliwe odpowiedzi: 1. dziecko, 2. osoba starsza, 3. płód, 4. dorosły, 5. nastolatek, 6. niemowlę 85 uderzeń na minutę Możliwe odpowiedzi: 1. dziecko, 2. osoba starsza, 3. płód, 4. dorosły, 5. nastolatek, 6. niemowlę 100 uderzeń na minutę Możliwe odpowiedzi: 1. dziecko, 2. osoba starsza, 3. płód, 4. dorosły, 5. nastolatek, 6. niemowlę 130 uderzeń na minutę Możliwe odpowiedzi: 1. dziecko, 2. osoba starsza, 3. płód, 4. dorosły, 5. nastolatek, 6. niemowlę 150 uderzeń na minutę Możliwe odpowiedzi: 1. dziecko, 2. osoba starsza, 3. płód, 4. dorosły, 5. nastolatek, 6. niemowlę

Wartości prawidłowego tętna spoczynkowego u człowieka zmieniają się wraz z wiekiem. Przyporządkuj etapy rozwoju człowieka do charakterystycznych dla nich wartości tętna.

niemowlę, dorosły, nastolatek, płód, osoba starsza, dziecko

60 uderzeń na minutę  
70 uderzeń na minutę  
85 uderzeń na minutę  
100 uderzeń na minutę  
130 uderzeń na minutę  
150 uderzeń na minutę  
1
Ćwiczenie 3

Na schemacie sylwetki człowieka wskazano miejsca pomiaru tętna na różnych tętnicach powierzchniowych. Wykorzystując informacje ze schematu oraz własną wiedzę, dokończ poniższe zdanie przez wybranie jednej z podanych tętnic.

RwmRQ4L9s0o1D
Schemat przedstawia miejsca pomiaru tętna w ciele człowieka. Na schemacie przedstawiona jest postać kobiety z długimi, brązowymi włosami i niebieskimi oczami. Jest ubrana w niebieski, krótki top i niebieskie krótkie spodenki. Na jej ciele zaznaczone są następujące miejsca: na głowie tętnica skroniowa, na szyi tętnica szyjna wspólna, na przegubie ręki tętnica ramienna, na nadgarstku tętnica promieniowa i łokciowa, w pachwinie tętnica udowa, pod kolanem tętnica podkolanowa, za kostką u nogi tętnica piszczelowa tylna, a na wierzchu stopy tętnica grzbietowa stopy.
Źródło: EnglishSquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RJExA5NgniT8o
W praktyce codziennej tętno mierzone jest najczęściej na tętnicy skroniowejpromieniowejudowej.

W codziennej praktyce lekarskiej tętno mierzone jest najczęściej na tętnicy {skroniowej}{#promieniowej}{udowej}.

RwW3gtt2DBklk2
Ćwiczenie 4
Uzupełnij tekst opisujący mechanizm powstawania tętna, wybierając prawidłowe sformułowania spośród podanych poniżej propozycji. Tętno, inaczej nazywane 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu, to rytmiczne 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu ścian 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu podczas wypełniania się krwią tłoczoną z 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu. W czasie 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu, wraz z wyrzutem 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu, w układzie sercowo-naczyniowym dochodzi do 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu wzrostu ciśnienia krwi w tętnicach, które zaczyna się 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu i rozchodzi 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu. Zjawisko to nazywane jest przemieszczaniem się 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu. Można je łatwo wyczuć na wszystkich 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu, czyli biegnących 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu, w większości zlokalizowanych w obrębie 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu. Badanie tętna jest pomiarem 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu, w wielu sytuacjach pozwalającym uzyskać bardzo istotne informacje na temat stanu zdrowia badanej osoby. W stanie fizjologicznym wyróżniamy tętno spoczynkowe oraz tętno 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu, które jest często znacznie 1. podpowięziowo, 2. kończyn, 3. płytko pod skórą, 4. pulsem, 5. wyższe, 6. naczyń żylnych, 7. skurczu, 8. wysiłkowe, 9. naczyń tętniczych, 10. centralnie, 11. szybkim i nieinwazyjnym, 12. tętnicach i żyłach głębokich, 13. tętnicach powierzchownych, 14. krwi na obwód, 15. szybkim lecz bolesnym, 16. niższe, 17. fali tętna, 18. nagłego i krótkotrwałego, 19. rozciąganie się, 20. zapadanie się, 21. serca, 22. tułowia, 23. na obwód, 24. rozkurczu od pierwszego z wymienionych.

Uzupełnij tekst opisujący mechanizm powstawania tętna, wybierając prawidłowe sformułowania spośród podanych poniżej propozycji.

niższe, fali tętna, skurczu, tętnicach powierzchownych, serca, zapadanie się, naczyń żylnych, pulsem, krwi na obwód, centralnie, kończyn, podpowięziowo, rozciąganie się, szybkim i nieinwazyjnym, szybkim lecz bolesnym, tułowia, płytko pod skórą, tętnicach i żyłach głębokich, nagłego i krótkotrwałego, rozkurczu, wyższe, wysiłkowe, na obwód, naczyń tętniczych

Tętno, inaczej nazywane ...................................................................., to rytmiczne .................................................................... ścian .................................................................... podczas wypełniania się krwią tłoczoną z ..................................................................... W czasie ...................................................................., wraz z wyrzutem ...................................................................., w układzie sercowo-naczyniowym dochodzi do .................................................................... wzrostu ciśnienia krwi w tętnicach, które zaczyna się .................................................................... i rozchodzi ..................................................................... Zjawisko to nazywane jest przemieszczaniem się ..................................................................... Można je łatwo wyczuć na wszystkich ...................................................................., czyli biegnących ...................................................................., w większości zlokalizowanych w obrębie ..................................................................... Badanie tętna jest pomiarem ...................................................................., w wielu sytuacjach pozwalającym uzyskać bardzo istotne informacje na temat stanu zdrowia badanej osoby. W stanie fizjologicznym wyróżniamy tętno spoczynkowe oraz tętno ...................................................................., które jest często znacznie .................................................................... od pierwszego z wymienionych.

R1UvhVBSMaJBj2
Ćwiczenie 5
Spośród podanych poniżej wybierz wszystkie prawidłowe stwierdzenia. Możliwe odpowiedzi: 1. Objętość wyrzutowa serca to objętość krwi w ml wypompowywana z serca w trakcie jednej minuty., 2. Pojemność minutowa serca to objętość krwi w ml przepompowywana przez serce w trakcie jednej minuty., 3. Serce dorosłego człowieka uderza średnio 90-120 razy na minutę., 4. Przy każdym skurczu serce wyrzuca około 5l krwi., 5. Pojemność minutowa serca wynosi około 5l/min., 6. Pojemność wyrzutowa serca wynosi zwykle ok. 70ml.

Spośród podanych poniżej stwierdzeń wybierz wszystkie prawidłowe.

  • Objętość wyrzutowa serca to objętość krwi w ml wypompowywana z serca w trakcie jednej minuty.
  • Pojemność minutowa serca to objętość krwi w ml przepompowywana przez serce w trakcie jednej minuty.
  • Serce dorosłego człowieka uderza średnio 90–120 razy na minutę.
  • Przy każdym skurczu serce wyrzuca około 5 l krwi.
  • Pojemność minutowa serca wynosi około 5 l/min.
  • Pojemność wyrzutowa serca wynosi zwykle ok. 70 ml.
2
Ćwiczenie 6

Zapoznaj się ze sposobem określania intensywności wysiłku, wielkości obciążeń treningowych oraz maksymalnego tętna treningowego. Wykonaj właściwe obliczenia i uzupełnij tabelę.

Sposób określania intensywności wysiłku i wielkości obciążeń treningowych

U każdego (…) należy określić intensywność treningu i wielkość obciążeń treningowych. Do tego celu można wykorzystać różne metody, np. obliczenie intensywności zalecanego wysiłku na podstawie wyniku testu wysiłkowego (tzw. rezerwy tętna), a następnie wyliczenie tętna treningowego według wzorów:

rezerwa tętna = maksymalne tętno wysiłkowe − tętno spoczynkowe

tętno treningowe = tętno spoczynkowe + 40–80% rezerwy tętna

Źródło: Metody terapeutyczne w rehabilitacji kardiologicznej, Via Medica 2004, tom 8, supl. A, A20–A31, www.journals.viamedica.pl.

Wzór na tętno treningowe pozwala ustalić prawidłowy zakres tętna:

dolna granica tętna treningowego = tętno spoczynkowe + 40% rezerwy tętna

górna granica tętna treningowego = tętno spoczynkowe + 80% rezerwy tętna

Wiedząc, że maksymalne tętno wysiłkowe oblicza się ze wzoru:

maksymalne tętno wysiłkowe = 220 − wiek badanego w latach

uzupełnij poniższą tabelę odpowiednimi wartościami dla 70‑letniej kobiety o wadze 80 kg i wzroście 175 cm, niepalącej, ze spoczynkowym tętnem wynoszącym 60 uderzeń/min.

ROxY0OtOyL1c3
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.

Wynik (uderzenia/min)
Maksymalne tętno wysiłkowe  
Rezerwa tętna  
Dolna granica docelowego tętna treningowego  
Górna granica docelowego tętna treningowego  
31
Ćwiczenie 7
R1YhcY7TnGfG9
Schemat przedstawia podstawowe zabiegi resuscytacyjne – algorytm postępowania u osoby dorosłej. U góry schematu w czerwonej ramce widnieje napis: SPRAWDŹ, CZY POSZKODOWANY REAGUJE. W dół prowadzi strzałka do niebieskiej ramki: GŁOŚNO WOŁAJ O POMOC, a dalej strzałka do kolejnej niebieskiej ramki: UDROŻNIJ DROGI ODDECHOWE, SPRAWDŹ ODDECH. Dalej strzałka prowadzi do czerwonej ramki z napisem: SPRAWDŹ, CZY ODDYCHA PRAWIDŁOWO. Strzałka dalej prowadzi do niebieskiej ramki z napisem: ZADZWOŃ POD NUMER 112, kolejno do niebieskiej ramki z napisem: WYKONAJ 30 UCIŚNIĘĆ KLATKI PIERSIOWEJ, a dalej do niebieskiej ramki położonej najniżej z napisem: WYKONAJ DWA ODDECHY RATOWNICZE. Czerwona strzałka z powrotem prowadzi do strzałki z napisem: WYKONAJ 30 UCIŚNIĘĆ KLATKI PIERSIOWEJ, co sugeruje, że obie czynności należy wykonywać cyklicznie.
Podstawowe zabiegi resuscytacyjne – algorytm postępowania u osoby dorosłej.
Źródło: Wojtin, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
RQ3cJsnZFttVr
Na podstawie przedstawionego fragmentu oceń prawidłowość sformułowania: “Niezbędnym elementem oceny poszkodowanego przed wdrożeniem łańcucha przeżycia i podstawowych czynności resuscytacyjnych jest stwierdzenie braku tętna na tętnicy szyjnej”. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Zalecenia dotyczące odpowiedniej aktywności fizycznej nieznacznie się różnią w zależności od źródła. Według Amerykańskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej (American College of Sports Medicine; ACSM) aktywność fizyczna pomagająca utrzymać prawidłową masę ciała powinna być podejmowana w ilości łącznej od 150 do 250 minut tygodniowo, jako ekwiwalent od 1200 do 2000 kcal/tydzień. Pozostałe zalecenia najczęściej uwzględniają 30 minut wysiłku fizycznego o umiarkowanej intensywności przez większość dni w tygodniu (HEPA – Health Enhancing Physical Activity), bądź zgodnie z aktualną rekomendacją Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization; WHO) – 150 minut tygodniowo umiarkowanej aktywności fizycznej lub 75 minut intensywnego wysiłku lub ekwiwalent kombinacji tych wysiłków.

Źródło: Anyżewska A., Łakomy R., Bertrandt J., Wydatek energetyczny wybranych rodzajów treningów podejmowanych przez sportowców amatorów, Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe, tom 2, nr 3, s. 143–155, 2019.

R1dcv318fqcCp
Na podstawie przedstawionego tekstu źródłowego oraz własnej wiedzy wymień przynajmniej trzy rekomendacje, które można by zalecić w celu obniżenia tętna. (Uzupełnij).
Animacja
Dla nauczyciela