Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Wizyta (nie)kontrolowana. Jaką Polskę zobaczył bohater opowiadania Olgi Tokarczuk Profesor Andrews w Warszawie?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

6. Kształtowanie różnorodnych postaw czytelniczych: od spontanicznego czytania do odbioru opartego na podstawach naukowych.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

Lektura obowiązkowa

46) Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

wskazuje przyczyny wprowadzenia stanu wojennego w Polsce,
charakteryzuje obraz Warszawy lat 80. XX wieku utrwalony w opowiadaniu Olgi Tokarczuk Profesor Andrews w Warszawie z perspektywy osoby nieznającej ówczesnych polskich realiów,
opisuje uczucia i emocje bohatera – obcokrajowca, który przyjechał do komunistycznego kraju,
porównuje wyobrażenia profesora Andrewsa na temat Polski i Polaków z tym, co bohater w rzeczywistości zastał w Polsce.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
mapa myśli.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Wizyta (nie)kontrolowana. Jaką Polskę zobaczył bohater opowiadania Olgi Tokarczuk Profesor Andrews w Warszawie?”. Uczniowie powinni się zapoznać z fragmentem utworu zamieszczonym w audiobooku.
Nauczyciel proponuje zainteresowanym osobom, by przygotowały prezentację na temat okoliczności wprowadzenia w Polsce stanu wojennego. Podpowiada grupie ekspertów, że ich prezentacja może się rozpoczynać od zdjęcia Chrisa Niedenthala Czas Apokalipsy i opowieści o okolicznościach, w jakich powstała fotografia.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu. Lekcja rozpoczyna się od eksperckich informacji na temat okoliczności wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Pozostali uczestnicy zajęć mogą uzupełniać prezentacje, opierając się na swojej wiedzy historycznej.

Faza realizacyjna:

Dyskusja. Nauczyciel dzieli klasę na 3 grupy i zwraca uwagę na to, aby dyskusja przebiegała z sposób kulturalny, rzeczowy. Liderzy grup losują kopertę z zadaniami.
Gr. 1 – Przeprowadźcie dyskusję na temat: jaka jest Warszawa, do której przyjeżdża profesor Andrews? Skorzystajcie z ćw.: 1 i 6 (sekcja „Sprawdź się”). Swoje wnioski z dyskusji zanotujcie w formie mapy myśli.
Gr. 2 – Przeprowadźcie dyskusję na temat: jak profesor Andrews czuje się w Warszawie? Jakie emocje i wrażenia mu towarzyszą? Skorzystajcie z ćw.: 2, 3, 4 (sekcja „Sprawdź się”). Swoje wnioski z dyskusji zanotujcie w formie mapy myśli.
Gr. 3 – Przeprowadźcie dyskusję na temat: jaki obraz Polaków jawi się profesorowi Andrewsowi? Skorzystajcie z ćw.: 7 (ewentualnie ćw. 6) z sekcji „Sprawdź się”. Swoje wnioski z dyskusji zanotujcie w formie mapy myśli.
Prezentacja efektów pracy grup. Uczniowie umieszczają w widocznym miejscu mapy myśli i przedstawiają wnioski z dyskusji, odpowiadają na pytania pozostałych grup lub nauczyciela.

Faza podsumowująca:

W podsumowaniu lekcji uczniowie, wspólnie, odpowiadają na pytanie z ćw. 10 z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel weryfikuje poprawność propozycji uczniów.
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i zadaje pytanie: jak rozumiecie sformułowanie z tematu lekcji: wizyta (nie)kontrolowana? Kto kogo kontroluje? A może kto czego nie kontroluje? Uczniowie odpowiadają swobodnie, a nauczyciel dba o to, by ich interpretacje opowiadania Olgi Tokarczuk były uargumentowane.

Praca domowa:

Praca domowa z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:

Jarosław Klejnocki, Jerzy Sosnowski, Chwilowe zawieszenie broni. O twórczości tzw. pokolenia „bruLionu” (1986–1996), Warszawa 1996.
Anna Bikont, Joanna Szczęsna, Lawina i kamienie. Pisarze wobec komunizmu, Warszawa 2006.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się