Autor: Maciej Pokrzywa

Przedmiot: Historia

Temat: Austro‑Węgry. Monarchia wielu narodów

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wskazuje główne przyczyny powstania Austro‑Węgier;

• charakteryzuje przemiany ustrojowe monarchii habsburskiej;

• wskazuje silne i słabe strony cesarstwa‑królestwa;

• wymienia główne narodowości zamieszkujące monarchię Habsburgów i określa ich pozycję w państwie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Austro‑Węgry. Monarchia wielu narodów”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z treściami w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczenia nr 1 i 2 w sekcji „Sprawdź się”.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat oraz cele lekcji, następuje ustalenie kryteriów sukcesu w formie pytań uczniów.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Może wyświetlić odpowiedzi uczniów na tablicy interaktywnej. Prosi wybranego ucznia o uzasadnienie swojego rozwiązania.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi, aby dwie wybrane osoby (wskazane albo ochotnicy) przedstawiły najważniejsze informacje związane z tematem lekcji: pierwsza osoba omawia sytuację Austrii po Wiośnie Ludów i kryzysy związane ze zjednoczeniem Włoch oraz Niemiec; druga – powstanie monarchii dualistycznej. W razie potrzeby nauczyciel uzupełnia ich wypowiedzi.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel prosi wybranego ucznia o przeczytanie polecenia 2: „Na mapie podpisano składowe imperium, a linią przerywaną oznaczono granice między Przedlitawią a Zalitawią. Ustal, czy podział imperium odpowiadał w przybliżeniu podziałowi narodowościowemu. Uzasadnij odpowiedź”. Nauczyciel poleca uczniom, aby podzielili się na cztero- lub pięcioosobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

3. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie 3: dzielą główne narody imperium na te, które prawie w całości zamieszkiwały tylko Austro‑Węgry, oraz na te, których znaczna (lub wręcz przeważająca część) mieszkała poza granicami cesarstwa.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 3 i 4 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

5. Nauczyciel wyświetla na tablicy ćwiczenie 7, uczniowie rozwiązują je w grupach czteroosobowych. Ustalają, który naród monarchii mógłby stać się trzecim współrządzącym. Po wykonaniu ćwiczenia i uzgodnieniu przez każdą grupę wspólnego oraz jednoznacznego wyboru następuje prezentacja odpowiedzi (wraz z argumentacją) oraz ich omówienie na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Austro‑Węgry. Monarchia wielu narodów” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 5 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• S. Grodziski, Franciszek Józef I, Ossolineum, 2006.

• P.M. Judson, Imperium Habsburgów. Wspólnota narodów, tłum. S. Patlewicz, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2017.

• H. Wereszycki, Pod berłem Habsburgów, Wysoki Zamek, Kraków 2015.

• Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

• E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

• Wybór tekstów źródłowych do wskazanej epoki.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami zawartymi w mapie interaktywnej, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę. Mapę można również wykorzystać w lekcjach omawiających sytuację polityczną Europy przed I wojną światową.