Scenariusz zajęć

Autor: Justyna Mikołajczyk

Przedmiot: chemia

Temat: Co stabilizuje struktury białkowe?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIX. Białka. Uczeń:

2) opisuje strukturę drugorzędową białek oraz wykazuje znaczenie wiązań wodorowych dla ich stabilizacji; tłumaczy znaczenie trzeciorzędowej struktury białek i wyjaśnia stabilizację tej struktury przez grupy R-, zawarte w resztach aminokwasów (wiązania jonowe, mostki disiarczkowe, wiązania wodorowe i oddziaływania van der Waalsa).

Zakres rozszerzony

XIX. Białka. Uczeń:

2) opisuje strukturę drugorzędową białek oraz wykazuje znaczenie wiązań wodorowych dla ich stabilizacji; tłumaczy znaczenie trzeciorzędowej struktury białek i wyjaśnia stabilizację tej struktury przez grupy R-, zawarte w resztach aminokwasów (wiązania jonowe, mostki disiarczkowe, wiązania wodorowe i oddziaływania van der Waalsa).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• nazywa rodzaje oddziaływań stabilizujących białka;

• charakteryzuje oddziaływania stabilizujące struktury białkowe;

• dopasowuje oddziaływania stabilizujące białka do ich rzędowości;

• opowiada o znaczeniach oddziaływań stabilizujących białka.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• analiza materiału źródłowego;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika okienko informacyjne;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• słuchawki;

• rzutnik multimedialny;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel nawiązuje do budowy domu, ze wskazaniem na istotne funkcje, które pełnią rusztowania. Nauczyciel wykorzystuje pytania, np.: Czy wybudowanie domu jest możliwe bez pomocy rusztowań? Co sądzą na ten temat uczniowie? Co mają wspólnego rusztowania z rzędowością białek?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele, które uczniowie zapisują w portfolio.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia budowa białek.

Faza realizacyjna:

1. Analiza tekstu w różnych źródłach informacji, w tym e‑materiału, nt. struktur białkowych.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Grupy losują rodzaj oddziaływania stabilizującego: I grupa - wiązania jonowe; II grupa - mostki disiarczkowe; III grupa - mostki wodorowe; IV grupa - oddziaływania van der Waalsa. Są to 4 grupy zadaniowe.  Po zakończonej pracy chętni uczniowie prezentują po kolei każdą rzędowość białek i oddziaływania je stabilizujące. Nauczyciel wspiera uczniów i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiale kwestie.

3. Technika okienko informacyjne – forma twórczej notatki. Kartkę w zeszycie uczeń dzieli na cztery części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko wpisuje hasło, które go interesuje. W drugim okienku podaje definicję danego terminu (z różnych źródeł, np. słownikową, uczniowską itp.). W trzecie okienko wpisuje metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostanie okienko może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego go terminu.

4. Nauczyciel odwołuje uczniów do grafiki interaktywnej – wizualizacja, w jaki sposób stabilizowane są struktury białkowe na poziomie mikroświata - praca w parach.

5. Uczniowie, którzy zakończą pracę z medium przechodzą do samodzielnej pracy sprawdzając swoją wiedzę wykonują ćwiczenia w e‑materiale – zestaw ćwiczeń.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania, np.: Jakie rodzaje oddziaływań stabilizujących występują w białkach? Czy rodzaj oddziaływania stabilizującego zależy od rodzaju rzędowości białek?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudności...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują wszystkie/pozostałe ćwiczenia w e‑materiale.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie rodzaje oddziaływań stabilizujących występują w białkach?

• Czy rodzaj oddziaływania stabilizującego zależy od rodzaju rzędowości białek?