Autor: Sebastian Górski

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: „Chłop potęgą jest i basta” – z kart polskiego ruchu ludowego

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VII. Rywalizacja o władzę.

Uczeń:

1) przedstawia proces ewolucji instytucjonalnej i ideologicznej partii politycznych; charakteryzuje funkcje partii politycznych;

6) charakteryzuje etapy rozwoju systemu partyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje uwarunkowania powstania polskiego ruchu ludowego;

• definiuje pojęcia: ruch ludowy, autonomia galicyjska, agraryzm;

• analizuje najważniejsze osiągnięcia i sukcesy polskiego ruchu ludowego;

• analizuje znaczenie ruchu ludowego dla historii polskiej państwowości.

Strategie nauczania:

• strategia badawcza;

• strategia asymilacyjna;

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• wykład nauczający;

• dyskusja;

• analiza materiału i tekstów źródłowych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed zajęciami

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby przypomnieli, jak wyglądała sytuacja Polaków w zaborach pod koniec XIX wieku. Prosi, by zwrócili uwagę zarówno na kwestie polityczne, gospodarcze, jak i społeczne.

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cele lekcji. Wybrany uczeń lub wybrana uczennica referuje informacje na temat poznanych wcześniej ruchów politycznych – socjalistycznego i narodowego. Uczniowie na podstawie własnej wiedzy próbują zdefiniować agragryzm i przywiązanie do ziemi. Dyskutują, dlaczego ruch ludowy wykształcił się jako ostatni.

2. Uczniowie powinni w swoich odpowiedziach poruszyć najniższą świadomość polityczną i społeczną warstwy chłopskiej. Kontynuując dyskusję, nauczyciel pyta uczniów, dlaczego kolebką ruchu ludowego stała się Galicja, która była najbiedniejszą i najbardziej opóźnioną częścią ziem polskich.

3. Uczniowie przypominają zagadnienia autonomii galicyjskiej i niezwykłej wolności politycznej dla Polaków – ważne, by wymienili polskich polityków: Kazimierza Badeniego, Agenora Gołuchowskiego.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji. Opisuje genezę ruchu ludowego oraz jego rozwój w zaborze austriackim.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom teksty źródłowe (mogą też posłuchać audiobooka) oraz wskazówki, gdzie mogą szukać informacji o programach partii chłopskich. Następnie prosi uczniów, by w parach (lub małych grupach) na podstawie materiałów przygotowali notatkę na temat przedstawicieli oraz głównych założeń i haseł wybranego ugrupowania ludowego. Uczniowie wspólnie wysłuchują nagrań programów partii.

3. Grupy odczytują swoje propozycje notatek. Podczas wspólnego sprawdzania zadania nauczyciel pyta uczniów o zmiany i różnice, jakie zachodziły na przestrzeni lat w programach i głoszonych hasłach ruchu ludowego. Zadaje uczniom pytania dotyczące powodów tych zmian (np. odzyskanie niepodległości, przewrót majowy, przejęcie władzy przez komunistów itp.).

4. Wirtualny spacer – praca w grupach. Po zapoznaniu się z materiałem zespoły wykonują ćwiczenie 1 dołączone do spaceru. Następnie przedstawiają swoje argumenty na forum i dyskutują. Chętne osoby formułują wnioski.

Faza podsumowująca

1. Podsumowując pracę uczniów, nauczyciel zwraca uwagę na pozycję ruchu ludowego w polskiej polityce na przestrzeni lat. Mimo że nigdy nie był najsilniejszą (z największym poparciem) opcją polityczną (wyjątek stanowił PSL Mikołajczyka), to zarówno w II RP, jak i po 1989 r. współtworzył rządy, a często był nawet „języczkiem u wagi”.

2. Nauczyciel zwraca również uwagę na zmiany „charakteru” ludowców, którzy będąc opcją o silnych konserwatywnych poglądach w II RP (sojusz z endecją - Centrolew), w wyniku zmian z okresu Polski Ludowej po 1989 r. zbliżyli się bardziej do centrum i lewej strony sceny politycznej (sojusze rządowe z SLD i PO).

3. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia interaktywne 1–6. Wspólne omówienie odpowiedzi.

Praca domowa:

Porównując ruchy polityczne – socjalistyczny, narodowy, ludowy – które ukształtowały się na przełomie XIX/XX w., wypisz cechy wspólne wszystkich ruchów. Czy był choć jeden postulat, który mógł połączyć wszystkie w walce o wspólny cel?

Wykonaj ćwiczenia 7–8.

Materiały pomocnicze:

Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, mhprl.pl.

Historia PSL, psl.pl.

Ruch Ludowy w służbie RP – wystawa IPN, ipn.gov.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Spacer wirtualny i audiobook mogą być wykorzystane przez uczniów do przygotowania własnej prezentacji dotyczącej ruchu ludowego.