Autorka: Anna Wąsiel‑Alberska

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: System semiprezydencki w państwach europejskich

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VIII. Modele sprawowania władzy.

Uczeń:

5) charakteryzuje systemy ze szczególną rolą prezydenta – klasyczny prezydencki (na przykładzie Stanów Zjednoczonych Ameryki) i semiprezydencki/ parlamentarno‑prezydencki (na przykładzie Republiki Francuskiej); wykazuje, że elementy drugiego z tych systemów obowiązują w Rzeczypospolitej Polskiej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przeanalizuje fragmenty konstytucji wybranych państw europejskich;

• zdefiniuje pojęcia: semiprezydencjalizm, kohabitacja;

• rozróżni model semiprezydencki od klasycznego prezydencjalizmu;

• wyjaśni, w jaki sposób państwa korzystały z modelu politycznego V Republiki Francuskiej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• burza mózgów;

• mapa myśli;

• analiza tekstu źródłowego.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Uczniowie, wykorzystując burzę mózgów, przypominają charakterystykę systemu prezydenckiego. Wskazują na uprawnienia prezydenta i jego relacje wewnątrz władzy wykonawczej.

3. Uczniowie wymieniają różnice w pozycji prezydenta w prezydencjalizmie i parlamentaryzmie, a następnie tworzą dwie równoległe mapy myśli.

Faza realizacyjna

1. Klasa zostaje podzielona na cztery grupy. Każda z nich ma poszukać tekstu konstytucji jednego z państw europejskich (Francja, Portugalia, Rumunia, Finlandia). Jedna osoba z każdej grupy proszona jest o znalezienie informacji na temat okoliczności uchwalenia konstytucji w poszczególnych państwach.

2. Każda z grup analizuje konstytucję wybranego państwa, i wykorzystując mapę myśli, wskazuje na postanowienia konstytucji, w których są nawiązania do prezydencjalizmu i parlamentaryzmu. Uczniowie ponownie tworzą dwie mapy myśli.

3. Na podstawie utworzonych przez siebie map myśli klasa buduje definicję systemu semiprezydenckiego. Zostaje ona zapisana na tablicy.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel rozpoczyna dyskusję na temat przyczyn wprowadzania systemu semiprezydenckiego w poszczególnych państwach, co prowadzi do porównania tych rozwiązań z uznawanym za modelowy systemem V Republiki Francuskiej.

2. Wybrane osoby wskazują na przyczyny ewolucji ustroju w kierunku parlamentaryzmu. Oceniają, który z systemów politycznych ma największe szanse budowania trwałego państwa demokratycznego.

Praca domowa:

Uczniowie są proszeni o przeanalizowanie polskiej konstytucji i wskazanie w niej rozwiązań charakterystycznych dla semiprezydencjalizmu. Powinni napisać własną opinię na temat kierunku rozwoju polskiej demokracji, jeśli chodzi o prerogatywy prezydenta.

Materiały pomocnicze:

Andrzej Antoszewski, Ryszard Herbut, Systemy polityczne współczesnej Europy, Warszawa 2006.

Ustrój państwa, myśl polityczno‑prawna, współczesne systemy rządów, (red.) Stanisław Bożyk, Artur Olechno, Białystok 2018.

Adam Jamróz, Wprowadzenie do prawoznawstwa, Warszawa 2011.

Łukasz Jakubiak, Kohabitacja w systemie politycznym V Republiki Francuskiej, Kraków 2010.

Konstytucja Republiki Finlandii z dnia 11 czerwca 1999 r., biblioteka.sejm.gov.pl.

Konstytucja Rumunii z dnia 21 listopada 1991 r., libr.sejm.gov.pl.

Konstytucja Republiki Portugalskiej z dnia 2 kwietnia 1976 r. (z późniejszymi zmianami, ostatnie wprowadzone ustawą konstytucyjną nr 1 z 20 września 1997 r.), libr.sejm.gov.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Może zostać wykorzystane jako podsumowanie pracy uczniów w grupach przy charakterystyce konstytucji poszczególnych państw.