Scenariusz lekcji

Autor: Zuzanna Szewczyk

Przedmiot: biologia

Temat: Mutacje – kryteria podziału i rodzaje

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia kryteria podziału mutacji;

• odróżnia mutacje somatyczne i generatywne, samoistne i indukowane, genowe i chromosomowe;

• charakteryzuje poszczególne rodzaje mutacji z uwzględnieniem kryterium podziału;

• opisuje skutki mutacji, odnosząc się do zdolności adaptacyjnych organizmu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza grafiki interaktywnej.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze papieru A1, flamastry.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w tekście otwierającym e‑materiał.

2. Uczniowie interpretują ilustrację z okładki, wskazując na jej powiązania z tematem.

3. Nauczyciel przedstawia cele lekcji i określa kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na sześć grup. Zadaniem każdego zespołu jest przygotowanie krótkiej prezentacji w postaci mapy myśli na przydzielony temat:

• Grupa I – Mutacje somatyczne

• Grupa II – Mutacje generatywne

• Grupa III – Mutacje spontaniczne

• Grupa IV – Mutacje indukowane

• Grupa V – Mutacje genowe

• Grupa VI – Mutacje chromosomowe

Podczas opracowywania mapy myśli uczniowie wykorzystują e‑materiał oraz zasoby internetowe.

3. Grupy prezentują wyniki swojej pracy. Nauczyciel ocenia poprawność każdej prezentacji, wskazuje błędy, uzupełnia brakujące informacje. Nauczyciel wspólnie z uczniami omawia podział mutacji ze względu na ich skutek dla organizmu.

4. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną. Następnie, pracując w parach, wykonują polecenia 1 i 2. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów, w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowe rozwiązanie.

5. Każdy z uczniów rozwiązuje samodzielnie ćwiczenie nr 7 i ćwiczenie nr 8. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie interaktywne nr 3. Następnie przygotowują podobne zadanie (typu „prawda/fałsz”) dla osoby z pary. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji pod kątem zaangażowania w dyskusję, jakości opracowanych materiałów i współpracy w grupie.

Praca domowa

Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 1 i 2 oraz 4 i 5.

Materiały pomocnicze

• Neil A. Campbell i in., Biologia Campbella, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• Encyklopedia szkolna. Biologia, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej

Grafikę interaktywną można także wykorzystać na lekcji Zmienność organizmów.