Autor: Bartosz Krzymiński

Przedmiot: historia

Temat: Konstantyn Wielki. Cesarz rewolucjonista?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

IV. Społeczeństwo, życie polityczne i kultura starożytnego Rzymu.

Uczeń:

4) wyjaśnia genezę chrześcijaństwa i zmiany sytuacji chrześcijan w państwie rzymskim

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje kolejne etapy rozwoju chrześcijaństwa w imperium rzymskim,

• porównuje tradycyjne wierzenia grecko‑rzymskie z założeniami wiary chrześcijańskiej,

• wyjaśnia przyczyny sukcesów religii chrześcijańskiej wśród mieszkańców Cesarstwa Rzymskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka,

• analiza tekstu źródłowego,

• dyskusja dydaktyczna.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w parach,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputer z dostępem do internetu,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• projektor.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji - Imperium rzymskie w czasie rządów Konstantyna Wielkiego. Następnie nauczyciel z udziałem uczniów ustala kryteria sukcesu.

2. Prowadzący pyta uczniów, czy mają jakieś skojarzenia z postacią Konstantyna Wielkiego. Osoba wskazana lub chętna zapisuje na tablicy propozycje pozostałych uczniów.

3. Po uzyskaniu odpowiedzi (uczniowie prawdopodobnie wymienią kwestię chrztu cesarza bądź chrystianizacji samego imperium) nauczyciel podkreśla, że właśnie sprawy religijne będą w centrum ich uwagi na tych zajęciach.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel poleca uczniom, aby w parach wypisali w kilku punktach kolejne etapy rozwoju chrześcijaństwa w państwie rzymskim. Następnie prosi jedną z par o przeczytanie odpowiedzi, a resztę klasy o ich ewentualne uzupełnienie. Udziela uczniom informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel pyta uczniów o ich zdanie na temat fenomenu chrześcijaństwa. Może zadać pytanie: Jaka była przyczyna tak wielkiego sukcesu religii, która powstała jako pewien wariant judaizmu? Jeśli uczniowie nie znają odpowiedzi, nauczyciel zadaje pytania pomocnicze: Czym charakteryzowała się tradycyjna religia grecko‑rzymska? Jaki aspekt chrześcijaństwa mógł przemawiać do wyznawców kultów grecko‑rzymskich? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje.

3. Następnie nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup. Każda z nich zapoznaje się z innym „wpisem” z linii chronologicznej z multimedium (grupa nr 1 czyta dwa pierwsze wpisy ze względu na ich zwięzłość). Grupy otrzymują fragmenty tekstów źródłowych na przygotowanych wcześniej kartkach, które nie zawierają informacji na temat autorstwa oraz daty powstania materiału źródłowego.

4. Nauczyciel poleca uczniom aby zapoznali się z rozdanymi materiałami. W międzyczasie wyświetla na projektorze linię chronologiczną w ten sposób, aby widoczne były wyłącznie daty. Następnie prosi każdą z grup o przygotowanie krótkich wystąpień przed klasą, w których przedstawią one swój materiał źródłowy. Nauczyciel prosi, aby jedna osoba zapisywała najważniejsze informacje na tablicy pod numerem grupy (1–5).

5. Nauczyciel miesza członków każdego zespołu w taki sposób, aby w każdej nowej grupie znajdowała się przynajmniej jedna osoba z każdej z wcześniejszych grup, która opracowywała dany materiał. Następnie prosi grupy o uszeregowanie poszczególnych „wpisów” w kolejności chronologicznej. Nauczyciel sprawdza z uczniami poprawność ich odpowiedzi, a następnie udziela informacji zwrotnej i wyłania zwycięzcę (bądź zwycięzców).

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie polecenia 1 z multimedium.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli? Na koniec prosi chętnego ucznia o podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

3. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy oraz słownej oceny pracy klasy.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują polecenie 2 z multimedium.

Materiały pomocnicze:

K. Christ, Historia Cesarstwa Rzymskiego. Od Augusta do Konstantyna, Poznań–Gniezno 2016.

M. Jaczynowska, Dzieje Imperium Romanum, Warszawa 1995.

C. Odahl, Konstantyn i chrześcijańskie Cesarstwo, Oświęcim 2015.

A. Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2008.

oraz źródła do historii starożytnej.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Przypisane do konkretnych dat fragmenty źródłowe z linii chronologicznej można wymieszać i poprosić uczniów o ich uporządkowanie, tak jak ma to miejsce w scenariuszu lekcji. Można również poprosić uczniów w fazie podsumowującej o określenie przynależności wyznaniowej autorów poszczególnych „wpisów”.