Dla nauczyciela
Autor: Ewa Orlewicz
Przedmiot: Filozofia
Temat: Wolność w utylitaryzmie J.S. Milla. Definicja wolności w utylitaryzmie
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
charakteryzuje pojęcie wolności według utylitaryzmu Milla;
dokonuje analizy różnych sposobów rozumienia wolności;
omawia paradoksy, jakie tworzy pojęcie wolności.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
metoda akwarium;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Wolność w utylitaryzmie J.S. Milla. Definicja wolności w utylitaryzmie”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w zakładce „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytań zawartych we wprowadzeniu.
Faza realizacyjna:
Metoda akwarium. Nauczyciel prosi uczniów, by podzielili się na dwie grupy. Informuje, że będą uczestniczyć w dyskusji na temat: Czy wolność ma granice? Wyjaśnia, że ten typ dyskusji określany jest jako akwarium.
Nauczuciel przedstawia zasady: pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat (jeśli uczniowie nie potrafią sami znaleźć argumentów, nauczyciel może na początku udzielić im podpowiedzi, zadając pytania). W tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu debaty. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji.
Po zakończeniu debaty uczniowie mogą zamienić się rolami. Następnie nauczyciel prosi wybranych/chętnych uczniów o dokonanie oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów itp. kolegów z grupy dyskutującej.Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium w sekcji „Mapa myśli”. Uczniowie odczytują polecenie: Czym jest wolność? Do jakich aspektów życia człowieka się odnosi? Zastanów się, w jakich wymiarach swojego życia możesz samodzielnie decydować: co zależy tylko i wyłącznie od ciebie, a gdzie decyzje są podejmowane przez kogoś innego. Swoje spostrzeżenia zapisz w postaci krótkiej notatki. i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.
Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia nr 2‑4, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.
Nauczyciel wyświetla uczestnikom zajęć ćwiczenia nr 5 i 6. Uczniowie tym razem pracują w grupach. Ustalają wspólne stanowisko i wskazują wybraną odpowiedź, używając telefonów lub komputerów. Nauczyciel kontroluje wyniki pracy uczniów i prosi wybrane osoby o uzasadnienie swojej odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie nr 7. Wspólna praca całego zespołu klasowego.
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wspólnie z uczniami poddaje refleksji proces dydaktyczny: czego się uczniowie nauczyli, czy osiągnęli założone cele?
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.
Materiały pomocnicze:
K. Aksiuto, Szczęście i wolność: utylitarystyczny liberalizm Johna Stuarta Milla, Warszawa 2016.
M. Zgiep, Wolność i demokracja: liberalizm delibaratywny J. S. Milla i J. Rawlsa, [w:] Liberalizm i teoria polityczna, red. Ł. Dulęba, J. Wiśniewski, Poznań 2016, s. 25‑47.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.