Scenariusz zajęć

Autor: Anna Daniewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: Redukcja aldehydów i ketonów wodorem.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy:

XV. Związki karbonylowe – aldehydy i ketony. Uczeń:

5) porównuje metody otrzymywania, właściwości i zastosowania aldehydów i ketonów.

Zakres rozszerzony:

XV Związki karbonylowe – aldehydy i ketony. Uczeń:

4) porównuje metody otrzymywania, właściwości i zastosowania aldehydów i ketonów.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• porównuje budowę cząsteczek aldehydów i ketonów;

• pisze równania reakcji redukcji wybranych aldehydów i ketonów z wykorzystaniem wodoru;

• przewiduje, jaki powstanie produkt reakcji redukcji aldehydów lub ketonów z wykorzystaniem wodoru, podając jego nazwę systematyczną i wzór półstrukturalny.

Strategia nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• technika zdań podsumowujących.

Formy zajęć:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfony/tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• podręczniki;

• aplikacja Mentimeter.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: Z czym kojarzy się Wam związek chemiczny o nazwie aceton? Czy można otrzymać z aldehydów lub ketonów alkohole? Czy aldehydy lub ketony mogą ulegać reakcji redukcji?

2. Rozpoznanie wiedzy wstępnej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia: reakcje utleniania – redukcji. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z użyciem smartfonów/tabletów.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na sześć grup. Uczniowie otrzymują modele kulkowe cząsteczek aldehydów i ketonów. Zadaniem każdej z nich jest porównanie budowy aldehydów i ketonów – wskazanie różnic i podobieństw. Uczniowie mogą korzystać z informacji zawartych w e‑materiale – „Przeczytaj”. Po upływie ustalonego czasu lider grupy prezentuje rezultaty na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

2. Kolejne zadanie dla grup – napisanie równania reakcji redukcji odpowiedniego aldehydu i ketonu z wykorzystaniem wodoru. Każda grupa otrzymuje od nauczyciela kartkę z nazwą aldehydu i ketonu (patrz materiały pomocnicze). Nauczyciel weryfikuje poprawność rozwiązań.

3. Nauczyciel odwołuje uczniów do symulacji interaktywnej w medium bazowym. Uczniowie pracują w parach. Wykonują również polecenia zawarte w medium. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów i wspiera ich.

4. Prowadzący zajęcia rozdaje uczniom karty pracy, uczniowie pracują w parach rozwiązując zadania. Po upływie ustalonego czasu, uczniowie wspólnie z nauczycielem sprawdzają odpowiedzi.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania: Jakie produkty otrzymamy podczas redukcji aldehydów i ketonów? Na czym polega reakcja redukcji i reakcja utleniania?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Czego dziś się nauczyłem/łam...

• Co było dla mnie łatwe...

• Co sprawiło mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może być wykorzystane przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji lub przed wykonaniem ćwiczeń, dołączonych do medium. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego oraz przez nieobecnych uczniów na lekcji w celu uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie produkty otrzymamy podczas redukcji aldehydów i ketonów?

• Na czym polega reakcja redukcji i reakcja utleniania?

2. Nauczyciel przygotowuje:

• mazaki;

• arkusze papieru (A4/ A3);

• kartki z nazwami aldehydów i ketonów:
  I grupa: propanal i butan‑2-on
  II grupa: etanal i pentan‑3-on
  III grupa: heksanal i pentan‑2-on
  IV grupa: butanal i propan‑2-on
  V grupa: 2‑metylopropanal i heksan‑3-on
  VI grupa: pentanal i heksan‑2-on

• modele kulkowe cząsteczek aldehydów i ketonów

• karty pracy ucznia: