Scenariusz zajęć

Autor: Wioletta Liwińska, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Badanie charakteru chemicznego wodorotlenków

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

8) klasyfikuje wodorotlenki ze względu na ich charakter chemiczny (zasadowy, amfoteryczny); wnioskuje o charakterze chemicznym wodorotlenku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorotlenków.

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

8) klasyfikuje wodorotlenki ze względu na ich charakter chemiczny (zasadowy, amfoteryczny); projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać charakter chemiczny wodorotlenku; wnioskuje o charakterze chemicznym wodorotlenku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorotlenków (w tym równania reakcji otrzymywania hydroksokompleksów).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • określa charakter chemiczny poznanych wodorotlenków;

  • definiuje pojęcie amfoteryczności i wskazuje wodorotlenki amfoteryczne;

  • projektuje doświadczenie pozwalające na identyfikację wodorotlenków amfoterycznych;

  • definiuje pojęcie hydroksykompleksów i zapisuje równania reakcji, potwierdzające charakter chemiczny wodorotlenków.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna;

  • problemowa.

Metody i techniki nauczania:

  • eksperyment chemiczny;

  • burza mózgów;

  • mapa myśli;

  • analiza materiału źródlowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

  • praca w grupach;

  • praca indywidualna;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • rzutnik multimedialny;

  • tablica interaktywna/tablica;

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania:

  • Jakimi właściwościami charakteryzują się wodorotlenki?

  • Czy wszystkie wodorotlenki dysocjują?

  • Co to są zasady?

  • Jak zmieniają się właściwości chemiczne wodorotlenków w układzie okresowym?

  • Czy wszystkie wodorotlenki mają charakter zasadowy?

  • Co to jest amfoteryczność?

  1. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia wodorotlenki – uczniowie podają skojarzenia z wykorzystaniem aplikacji Mentimeter.

  2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

  3. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

  1. Eksperyment uczniowski – Badanie charakteru chemicznego wodorotlenku cynku. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje odpowiedni sprzęt, szkło laboratoryjne, odczynniki i karty pracy. Uczniowie najpierw formułują problem badawczy, stawiają hipotezę i zapisują w kartach pracy, a następnie przechodzą do wykonania doświadczenia wg instrukcji w karcie pracy. Obserwują zmiany, zapisują równania reakcji, ustalają wnioski i zapisują całość w kartach pracy. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów. Liderzy grup prezentują wyniki pracy grupy z zastosowaniem techniki gadająca ściana.

  2. Nauczyciel odwołuje uczniów do wirtualnego laboratorium – praca w parach. Wyjaśnia, że zadaniem uczniów będzie zweryfikowanie hipotez dostępnych w multimedium bazowym e‑materiału. Należy korzystając z wirtualnego laboratorium przeprowadzić doświadczenia prowadzące do potwierdzenia bądź obalenia hipotez. Uczniowie po wykonanych wirtualnych doświadczeniach zapisują obserwacje oraz wnioski.

  3. Prezentacja wyników. Chętni uczniowie przedstawiają efekty pracy na forum i wspólnie zapisują równania reakcji potwierdzające hipotezy.

  4. Podsumowanie. Na koniec uczniowie w grupach przygotowują grafikę (schemat) podsumowującą zebrane informacje.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel podsumowuje informacje przedstawione przez uczniów i sprawdza ich wiedzę. Pyta lub wykorzystuje aplikację Quizizz - test:

  • Jakie wyróżniamy rodzaje wodorotlenków?

  • Jak odróżnić wodorotlenek zasadowy od amfoterycznego?

  • Jakim reakcjom ulegają wodorotlenki zasadowe, a jakim amfoteryczne?

  • Jak eksperymentalnie odróżnić wodorotlenek amfoteryczny od zasadowego?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

  • Przypomniałem/łam sobie, że...

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Czego się nauczyłam/łem...

  • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń zawartych w e‑materiale.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Wirtualne laboratorium można wykorzystać podczas przygotowywania się do zajęć lekcyjnych i na sprawdzian.

Materiał pomocniczy:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • Jakie wyróżniamy rodzaje wodorotlenków?

  • Jak odróżnić wodorotlenek zasadowy od amfoterycznego?

  • Jakim reakcjom ulegają wodorotlenki zasadowe, a jakim amfoteryczne?

  • Jak eksperymentalnie odróżnić wodorotlenek amfoteryczny od zasadowego?

  1. Karta pracy ucznia.

R1Dx3WKen8D0s

Plik PDF o rozmiarze 89.99 KB w języku polskim
  1. Sprzęt i szkło laboratoryjne: kolby stożkowe, bagietki, pipety.

  2. Odczynniki chemiczne: wodny roztwór siarczanu(VI) cynku ( w stężeniu ok. 1 mol/dmIndeks górny 3), kwas siarkowy(VI), zasada sodowa.

  3. Instrukcja:

  • Umieść po kilka cmIndeks górny 3 roztworu siarczanu(VI) cynku w obu kolbach stożkowych.

  • Do obu kolb stożkowych dodaj po kilka cmIndeks górny 3 zasady sodowej. Zawartość obu kolb wymieszaj.

  • Obserwuj zachodzące zmiany.

  • Do jednej kolby dodaj kilka cmIndeks górny 3 kwasu siarkowego(VI), a do drugiej kolby dodaj nadmiaru zasady sodowej. Zawartość obu kolb wymieszaj.

  • Obserwuj zachodzące zmiany.