Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Apokalipsa dzisiaj. Analiza filmu Francisa Forda Coppoli Czas Apokalipsy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• opisze, w jaki sposób Coppola dokonał adaptacji opowiadania Jądro ciemności, aktualizując jego przekaz;

• scharakteryzuje styl narracji i obrazowania oraz sposób wykorzystania muzyki w Czasie Apokalipsy;

• przeanalizuje, w jaki sposób film Coppoli kontynuuje i rozwija myśl Conrada.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się przed lekcją z filmem Czas Apokalipsy Coppoli. Czytają również w dostępnych źródłach informacje na temat Francisa Forda Coppoli

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od krótkiego wykładu:
   „Czas Apokalipsy” (1979) jest jednym z tych filmów, które otacza atmosfera legendy. Realizowany przez niemal cztery lata, z czego dwa lata zajął sam etap postprodukcji, poddany przez reżysera Francisa Forda Coppolę autocenzurze w celu uniknięcia bojkotu filmu przez firmy dystrybucyjne, nagrodzony Złotą Palmą w Cannes, w końcu po ponad dwudziestu latach na nowo zmontowany i jako „Czas Apokalipsy: Powrót” ponownie przedstawiony światowej publiczności. Oto tylko kilka faktów, które składają się na mit „Czasu Apokalipsy”. Aby jednak w pełni wyjaśnić fenomen tego obrazu, należy wykroczyć poza te powierzchowne informacje i zarysować złożony kontekst, w jakim doszło do jego realizacji. I tak z jednej strony przywołać należy tło obyczajowo‑społeczne Ameryki lat siedemdziesiątych, z drugiej zaś z bliska przyjrzeć się zjawisku tzw. „hollywoodzkiego renesansu”.
   Chociaż w latach siedemdziesiątych Amerykanie nie byli już świadkami tak dramatycznych wydarzeń, jak mające miejsce w drugiej połowie lat sześćdziesiątych zamachy na czołowych polityków (braci Kennedy) i działaczy społecznych (Martina Lutera Kinga, Malcolma X), to jednak takie skandale jak afera Watergate, w wyniku której do dymisji podał się prezydent Nixon, dostarczyły kolejnych dowodów na to, że amerykańska demokracja jest ułomna. Zachwianiu uległ także ukształtowany po II wojnie światowej obraz Stanów Zjednoczonych jako nowego imperium, które miało być przeciwwagą dla potęgi ZSRR. Przyczyniła się do tego w głównej mierze klęska USA w wojnie wietnamskiej, która już od końca lat sześćdziesiątych wywoływała silny sprzeciw wśród Amerykanów. I choć Francis Ford Coppola w wielu wywiadach zwykł podkreślać, że wierzy w amerykański sen, to paradoksalnie jego powstałe w latach siedemdziesiątych filmy na czele z „Rozmową” (1974) i „Czasem Apokalipsy” są najlepszym wyrazem wspomnianych powyżej rewizjonistycznych nastrojów.
   https://edukacjafilmowa.pl/czas‑apokalipsy‑1979/
   Nauczyciel zachęca do przeczytania całego artykułu (dla chętnych).

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji, formułuje cel zajęć oraz kryteria sukcesu. Uczniowie zapoznają się z sekcją „Wprowadzenie” i „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel prosi chętną osobę o zadawanie kolegom i koleżankom z klasy pytań z bazie przeczytanego tekstu, aby sprawdzić jego zrozumienie.

3. Zasadnicza część zajęć odbywa się w formie burzy mózgów. Nauczyciel prowadzi dyskusję, zadaje pytania, komentuje odpowiedzi uczniów oraz włącza się do rozmowy. Mogą wśród nich znaleźć się następujące:
   • Jakie środki artystyczne zastosował Coppola w swoim filmie?
   • Jakie są podobieństwa i różnice między postaciami Willarda i Kurtza?
   • Jakie tematy podejmuje reżyser w swoich filmach?
   • Na czym polega tragizm przedstawionych w powieści i filmie postaci?

4. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia zamieszczone w sekcji „Prezentacja multimedialna”. Chętna osoba przedstawia odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

2. Nauczyciel przeprowadza podsumowanie metodą kosza i walizki. Rozdaje uczniom kartki w dwóch kolorach (np. zielony i żółty). Na zielonych kartkach uczniowie zapisują informacje i umiejętności, które uznali podczas lekcji za cenne, przydatne. Na żółtych – zbędne. Nauczyciel odczytuje refleksje uczniów.

Praca domowa:

1. Jaką rolę odgrywa muzyka w „Czasie Apokalipsy”? Czy służy ona tylko ilustracji prezentowanych na ekranie wydarzeń, czy tworzy niezależną opowieść? Odpowiedź uzasadnij.

Materiały pomocnicze:

• Edyta Biskup, „Francis Ford Coppola – kino rytuału” [w:] Łukasz A. Plesnar, Rafał Syska (red.) „Mistrzowie kina amerykańskiego. Bunt i nostalgia”, Kraków 2007.

• „Film na świecie” nr 2 (387), Warszawa 1992 – numer monograficzny o twórczości Francisa Forda Coppoli

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.