Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Creatio ex nihilo

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Wykażesz wpływ filozofii Platona i Arystotelesa na wczesnochrześcijańskie koncepcje stworzenia.

• Porównasz koncepcję stworzenia Augustyna z wybranymi koncepcjami filozofii wczesnochrześcijańskiej.

• Scharakteryzujesz koncepcję stworzenia Augustyna jako zerwanie z neoplatonizmem i manicheizmem.

• Porównasz Augustyńską koncepcję creatio ex nihilo z Platońskim mitem demiurga.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wykazuje wpływ filozofii Platona i Arystotelesa na wczesnochrześcijańskie koncepcje stworzenia;

• rekonstruuje i porównuje różne koncepcje stworzenia, dostrzegając ich podobieństwa i różnice;

• charakteryzuje koncepcję stworzenia Augustyna jako zerwanie z neoplatonizmem i manicheizmem;

• porównuje Augustyńską koncepcję creatio ex nihilo z Platońskim mitem demiurga.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie sobie Platońskiej i Arystotelesowskiej koncepcji na temat stworzenia. Wybrani lub chętni uczniowie mogą dodatkowo prześledzić topos stworzenia świata w kulturze i przygotować na ten temat prezentację.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

2. Rozmowa wprowadzająca. Uczniowie prezentują efekty swojej pracy przed lekcją (prezentacja o stworzeniu świata w kulturze). Następnie nauczyciel rozpoczyna rozmowę mającą na celu sprawdzenie przedwiedzy uczniów. Pyta o Platońską i Arystotelesowską koncepcję stworzenia. Razem z uczniami próbuje odnaleźć elementy z tekstów kultury w koncepcjach filozofów starożytnych.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. W zależności od stanu przygotowania uczniów do lekcji nauczyciel prosi o indywidualne, ciche zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” lub od razu przechodzi do podziału uczniów na kilka grup, które na podstawie e‑materiału układają pytania do quizu dla innych grup. Następnie nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską drużynę, np. ocenami za aktywność.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Schemat”, a następnie odczytuje polecenie:
   Porównaj ze sobą dwa teksty źródłowe, które dotyczą stworzenia. Pierwszy, autorstwa św. Augustyna, przedstawia chrześcijańską koncepcję stworzenia „z niczego”. Drugim tekstem źródłowym jest fragment dialogu Timajos, w którym Platon prezentuje własną wizję stworzenia jako uporządkowania chaosu. Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla na tablicy ćwiczenie nr 7 i prosi uczniów, aby w parach przygotowali rozwiązanie na podstawie wskazówek zawartych w e‑materiale.

4. Nauczyciel wyświetla uczestnikom zajęć ćwiczenie nr 8 Zinterpretuj słowa Augustyna odwołując się do jego antropologii. Uczniowie tym razem pracują w grupach. Ustalają wspólne stanowisko i wskazują wybraną odpowiedź, używając telefonów lub komputerów. Nauczyciel kontroluje wyniki pracy uczniów i prosi wybrane osoby o uzasadnienie swojej odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Ćwiczenie nr 8.

Materiały pomocnicze:

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.

• Stanisław Kowalczyk, Człowiek i Bóg w nauce świętego Augustyna, Warszawa 1987.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.