Dla nauczyciela
Autor: Marta Kulikowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Blok, ja w nim Mirona Białoszewskiego jako przykład sposobu kreowania codzienności w kontekście poezji lingwistycznej
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Przeanalizujesz wymowę wiersza Blok, ja w nim Mirona Białoszewskiego w kontekście poetyki lingwizmu.
Wskażesz cechy poezji lingwistycznej w wierszu Blok, ja w nim.
Postawisz tezę interpretacyjną Blok, ja w nim.
Cele operacyjne. Uczeń:
doskonali umiejętności retoryczne, w szczególności zasady tworzenia wypowiedzi spójnych, logicznych oraz stosowania kompozycji odpowiedniej dla danej formy gatunkowej;
określa argumentacyjny charakter konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;
rozróżnia pojęcie stylu i stylizacji, wskazuje je w teście i określa ich znaczenie;
stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Blok, ja w nim Mirona Białoszewskiego jako przykład sposobu kreowania codzienności w kontekście poezji lingwistycznej”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.
Recytacja. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują się do głośnego czytania utworu w e‑materiale: Blok, ja w nim Mirona Białoszewskiego z elementami aktorskiej interpretacji.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.
Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Może wyświetlić odpowiedzi uczniów na tablicy interaktywnej. Prosi wybranego ucznia o uzasadnienie swojego rozwiązania.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie.
Kształcenie umiejętności analizowania i interpretowania utworów poetyckich. Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy i postępują według ustalonego trybu pracy:
– wstępne rozpoznanie; określenie nadawcy i odbiorcy wypowiedzi, typu liryki oraz sytuacji lirycznej;
– określenie tematu utworu;
– analiza środków stylistycznych; zwrócenie uwagi na język i styl utworu, wskazywanie, nazywanie i określanie funkcji środków poetyckiego wyrazu;
– ukształtowanie wypowiedzi; określenie cech gatunkowych utworu i dominanty kompozycyjnej;
– postawienie tezy interpretacyjnej i wspólna dyskusja z przywołaniem argumentów;
– przywołanie kontekstów: historycznoliterackich, filozoficznych, estetycznych oraz wynikających z własnego doświadczenia ucznia.
Nauczyciel może wyznaczyć zdolnego ucznia do pomocy określonej grupie lub grupom uczniów (ekspert).Praca z multimedium. Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie 1.: Przeanalizuj mapę warstwową. Następnie przedstaw sposób kreowania codzienności w wierszu „Blok, ja w nim” Mirona Białoszewskiego w kontekście poetyki lingwizmu z sekcji „Schemat”. Następnie prosi uczniów, aby – po zapoznaniu się z multimedium – podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczenia nr 2 z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie rozwiązują je wspólnie na forum klasy.
Ćwiczenia nr 3‑5 wyświetlone przez nauczyciela na tablicy uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych. Po ich wykonaniu i uzgodnieniu przez każdą grupę wspólnego oraz jednoznacznego wyboru następuje omówienie rezultatów na forum klasy.
Ostatnią partię ćwiczeń (nr 6‑8) uczniowie wykonują wspólnie i omawiają je razem z nauczycielem.
Faza podsumowująca:
Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli.
Praca domowa:
Codzienność w tekstach kultury – intryguje odbiorców, czy tylko odtwarza rzeczywistość? Rozważ problem na podstawie wiersza Białoszewskiego oraz dwóch innych tekstów kultury.
Materiały pomocnicze:
Metodyka literatury, tom 1 i 2, Warszawa 2001.
Michał Głowiński, Pisanie Białoszewskiego. Szkice, red. M. Głowiński, Z. Łapiński, Warszawa, 1993.
Wskazówki metodyczne
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do podsumowania lekcji.