Autor: Marta Kulikowska

Temat: Blok, ja w nim Mirona Białoszewskiego jako przykład sposobu kreowania codzienności w kontekście poezji lingwistycznej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Przeanalizujesz wymowę wiersza Blok, ja w nim Mirona Białoszewskiego w kontekście poetyki lingwizmu.

• Wskażesz cechy poezji lingwistycznej w wierszu Blok, ja w nim.

• Postawisz tezę interpretacyjną Blok, ja w nim.

Cele operacyjne. Uczeń:

• doskonali umiejętności retoryczne, w szczególności zasady tworzenia wypowiedzi spójnych, logicznych oraz stosowania kompozycji odpowiedniej dla danej formy gatunkowej;

• określa argumentacyjny charakter konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;

• rozróżnia pojęcie stylu i stylizacji, wskazuje je w teście i określa ich znaczenie;

• stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Blok, ja w nim Mirona Białoszewskiego jako przykład sposobu kreowania codzienności w kontekście poezji lingwistycznej”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

2. Recytacja. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują się do głośnego czytania utworu w e‑materiale: Blok, ja w nim Mirona Białoszewskiego z elementami aktorskiej interpretacji.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Może wyświetlić odpowiedzi uczniów na tablicy interaktywnej. Prosi wybranego ucznia o uzasadnienie swojego rozwiązania.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie.

2. Kształcenie umiejętności analizowania i interpretowania utworów poetyckich. Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy i postępują według ustalonego trybu pracy:
   – wstępne rozpoznanie; określenie nadawcy i odbiorcy wypowiedzi, typu liryki oraz sytuacji lirycznej;
   – określenie tematu utworu;
   – analiza środków stylistycznych; zwrócenie uwagi na język i styl utworu, wskazywanie, nazywanie i określanie funkcji środków poetyckiego wyrazu;
   – ukształtowanie wypowiedzi; określenie cech gatunkowych utworu i dominanty kompozycyjnej;
   – postawienie tezy interpretacyjnej i wspólna dyskusja z przywołaniem argumentów;
   – przywołanie kontekstów: historycznoliterackich, filozoficznych, estetycznych oraz wynikających z własnego doświadczenia ucznia.
   Nauczyciel może wyznaczyć zdolnego ucznia do pomocy określonej grupie lub grupom uczniów (ekspert).

3. Praca z multimedium. Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie 1.: Przeanalizuj mapę warstwową. Następnie przedstaw sposób kreowania codzienności w wierszu „Blok, ja w nim” Mirona Białoszewskiego w kontekście poetyki lingwizmu z sekcji „Schemat”. Następnie prosi uczniów, aby – po zapoznaniu się z multimedium – podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczenia nr 2 z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie rozwiązują je wspólnie na forum klasy.

5. Ćwiczenia nr 3‑5 wyświetlone przez nauczyciela na tablicy uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych. Po ich wykonaniu i uzgodnieniu przez każdą grupę wspólnego oraz jednoznacznego wyboru następuje omówienie rezultatów na forum klasy.

6. Ostatnią partię ćwiczeń (nr 6‑8) uczniowie wykonują wspólnie i omawiają je razem z nauczycielem.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli.

Praca domowa:

1. Codzienność w tekstach kultury – intryguje odbiorców, czy tylko odtwarza rzeczywistość? Rozważ problem na podstawie wiersza Białoszewskiego oraz dwóch innych tekstów kultury.

Materiały pomocnicze:

• Metodyka literatury, tom 1 i 2, Warszawa 2001.

• Michał Głowiński, Pisanie Białoszewskiego. Szkice, red. M. Głowiński, Z. Łapiński, Warszawa, 1993.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do podsumowania lekcji.