Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Choroby genetyczne człowieka sprzężone z płcią
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Przedstawisz mechanizm dziedziczenia chorób genetycznych sprzężonych z płcią.
Określisz przyczyny powstawania chorób genetycznych sprzężonych z chromosomem X.
Omówisz objawy chorób sprzężonych z płcią i dziedziczonych w sposób recesywny lub dominujący.
Wykażesz rolę i potrzebę diagnozy w oparciu o rodowód.
Przeanalizujesz rodowód i określisz podłoże genetyczne choroby sprzężonej z płcią.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
praca z filmem;
prezentacja;
gra dydaktyczna.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Choroby genetyczne człowieka sprzężone z płcią”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film”, tak aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.
Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Każdy zespół otrzymuje zagadnienia do opracowania:
– grupa I – hemofilia;
– grupa II – daltonizm;
– grupa III – dystrofia mięśniowa Duchenne’a;
– grupa IV – krzywica oporna na witaminę DIndeks dolny 33.
Uczniowie wyszukują informacje w e‑materiale oraz przynoszą dodatkowe materiały, które wykorzystają podczas prezentacji.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Prowadzący prosi uczniów, aby zastanowili się przez chwilę i zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią pomysły, a pozostały jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel je dopowiada.
Faza realizacyjna:
Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji i omówienia przez grupy materiałów przygotowanych w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.
Uczniowie w parach wykonują schemat ilustrujący mechanizm dziedziczenia chorób recesywnych sprzężonych z płcią – nie mogą przy tym korzystać z e‑materiału. Następnie weryfikują poprawność schematu, porównując go z grafiką w sekcji „Przeczytaj”: „Schemat dziedziczenia choroby recesywnej sprzężonej z płcią”.
Praca z multimedium („Film”). Nauczyciel czyta polecenie nr 1 („Odnosząc się do filmu pt. Choroby genetyczne człowieka sprzężone z płcią i własnej wiedzy, wyjaśnij, dlaczego choroby genetyczne sprzężone z płcią występują częściej wśród mężczyzn „) i prosi uczniów, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.
Faza podsumowująca:
Uczniowie odpowiadają na pytania sformułowane we wstępnej fazie lekcji.
Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, w tym kontekście podsumowuje pracę uczniów na zajęciach.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 6 do 8 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Treści w sekcji „Film” można wykorzystać jako materiał służący powtórzeniu i utrwaleniu wiedzy uczniów.