Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Związki literatury renesansu z wzorcami antycznymi

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
4. sporządza bibliografię i przypis bibliograficzny, także źródeł elektronicznych;
5. dokonuje krytycznej selekcji źródeł;
7. wzbogaca swoją wypowiedź pozajęzykowymi środkami komunikacji;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
13. zna pojęcie hipertekstu; rozpoznaje jego realizacje internetowe oraz pozainternetowe; określa ich funkcje w komunikacji, umiejętnie z nich korzysta w gromadzeniu informacji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • określi formy i zakres nawiązań do wzorców antycznych w literaturze renesansowej;

  • wymieni powody, dla których literatura starożytnego Rzymu miała wpływ na twórców renesansowych;

  • stworzy plan wystąpienia poświęconego przyczynom odwoływania się przez twórców renesansowych do wzorców antycznych;

  • przygotuje prezentację na temat antycznych wzorców i nawiązań renesansowych.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • prezentacja multimedialna.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z wiadomościami na temat antycznych wzorców i nawiązań renesansowych do tych wzorców. Chętne osoby przygotowują prezentację multimedialną związaną z tematem.
    Nauczyciel przypomina uczniom, że ważnym aspektem każdej prezentacji jest jej wiarygodność, zatem istotne jest podawanie źródeł, hiperlinków ukazujących, skąd dane informacje zostały zaczerpnięte.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat i cele zajęć oraz wspólne z uczniami ustala kryteria sukcesu.

  2. Nauczyciel weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, sprawdza, kto wykonał prezentację. Wybrany uczeń rozpoczyna wstępną dyskusję wokół tematu lekcji, przedstawiając przygotowaną prezentację. Pozostałe osoby mogą wysłać prezentację w formie elektronicznej do oceny przez nauczyciela.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zostają podzieleni na zespoły. Nauczyciel poleca grupom wykonanie pracy w dowolnej formie (plansza, plakat, notatka).
    - Grupa pierwsza w krótkim tekście wykazuje, że nawiązania do wzorów antycznych obecne w twórczości Jana Kochanowskiego miały związek z różnymi koncepcjami recepcji kultury starożytnej (na podstawie mapy myśli); układa plan wystąpienia na temat: „Funkcje czerpania z wzorców antycznych przez twórców renesansowych”; na podstawie tekstu Bieńkowskiego (sekcja „Sprawdź się”) tłumaczy, dlaczego w literaturze polskiego renesansu wyraźniejsze są wpływy starożytnego Rzymu, a nie antycznej Grecji.
    - Grupa druga wyjaśnia, czemu mogła służyć wielość form nawiązań do piśmiennictwa antycznego i kierunków jego recepcji w kulturze renesansu (na podstawie mapy myśli); redaguje tekst, w którym omówi formy i zakres nawiązań do wzorców antycznych w literaturze renesansowej; wyjaśnia, dlaczego renesansowych tłumaczy dzieł antycznych nie możemy postrzegać jedynie jako naśladowców twórców starożytnych.
    Najszybsza grupa przedstawia swoje propozycje i omawia je na forum klasy. Pozostali uczniowie weryfikują przedstawione odpowiedzi. Jeśli są one poprawne, grupa wygrywa.

  2. Pozostałe ćwiczenia zamieszczone w sekcji „Sprawdź się” uczniowie wykonują w parach.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel prosi wskazaną (lub chętną) osobę o odczytanie tematu lekcji wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika. Następnie zadaje pytania podsumowujące. Uczniowie odpowiadają swobodnie, wykorzystując informacje zapamiętane z lektury bloku tekstowego i omówionych na początku lekcji prezentacji multimedialnych.

Praca domowa:

  1. Na podstawie fragmentu opracowania autorstwa Tadeusza Bieńkowskiego (praca domowa w e‑materiale) oraz wykorzystując informacje zawarte w tekstach załączonych do lekcji, napisz liczące co najmniej 120 słów wypracowanie na temat: „Korzyści i niebezpieczeństwa wynikające z kultu, jakim twórcy renesansu obdarzali literaturę antyczną.”

Materiały pomocnicze:

  • Tadeusz Sinko, Posag Europy i jego losy, [w:] tegoż, Antyk w literaturze polskiej. Prace komparatystyczne, oprac. T. Bieńkowski, wybór T. Bieńkowski, Warszawa 1988.

  • Adam Karpiński, Renesans, Warszawa 2007.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się