Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Autor: Marcin Sawicki

Przedmiot: historia

Temat: Legiony polskie. Wojska polskie u boku ententy.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• tłumaczy powody zaangażowania Polaków w walki po różnych stronach I wojny światowej;

• wskazuje konsekwencje zaangażowania militarnego Polaków;

• wymienia polskie jednostki walczące na frontach I wojny;

• odnosi się do kwestii, na ile I wojna światowa była „polską wojną”.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• drzewo decyzyjne,

• analiza materiału źródłowego (porównawcza),

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• praca z mapą.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w parach,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• multimedium,

• arkusze papieru,

• flamastry.

Przebieg lekcji:

Przed lekcją:

1. Nauczyciel poleca uczniom zapoznać się z treścią e‑materiału (bez multimedium), a także podzielić się na cztery grupy. Członkowie każdej grupy przygotowują prezentacje dotyczące udziału jednej z polskich formacji w I wojnie światowej: I Kompanii Kadrowej, Legionów Polskich, Legionu Polskiego (Puławskiego) oraz Armii Polskiej.

Faza wprowadzająca

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz podaje temat lekcji: „Legiony polskie. Wojska polskie u boku ententy”.

2. Nauczyciel poleca uczniom, by w parach opracowali mapy myśli związane z tematem. Wybrana osoba z danej pary przedstawia swoje propozycje, ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie odnoszą się do nich i uzupełniają je o swoje propozycje.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Jaka była sytuacja Polaków w czasie I wojny światowej? Jakie postawy Polaków można było zaobserwować w poszczególnych zaborach? Uczniowie podają odpowiedzi, nauczyciel udziela im informacji zwrotnej.

2. Prowadzący przypomina uczniom o prezentacjach, które mieli przygotować, dotyczących udziału polskich jednostek militarnych w I wojnie światowej. Przedstawiciele każdej z grup (ochotnicy albo wskazane osoby) prezentują swoje prace, a jeden z uczniów notuje fakty na tablicy. Członkowie jednej grupy mogą po wypowiedzi swojego przedstawiciela dopowiadać dodatkowe informacje, jeśli uznają, że ich zabrakło. Nauczyciel podsumowuje ich wystąpienia.

3. Nauczyciel prosi, aby uczniowie w parach opracowali odpowiedzi na polecenia dołączone do multimedium. Wskazana para uczniów przedstawia swoje odpowiedzi, pozostała część klasy może zgłaszać uwagi i dopowiadać ważne informacje.

4. Praca z drzewem decyzyjnym. Nauczyciel poleca, aby uczniowie podzielili się na kilkuosobowe grupy, będą bowiem analizować wszystkie możliwe warianty potencjalnych rozwiązań (decyzji) oraz korzyści i niebezpieczeństwa związane z każdym z nich. Podaje zagadnienie wymagające podjęcia decyzji: „Sytuacja międzynarodowa się zaostrza. Wiele wskazuje na to, że wkrótce wybuchnie wielka wojna pomiędzy państwami ententy i trójprzymierza. Gdyby doszło do wojny światowej, jakie działania powinni podjąć Polacy?”. Uczniowie opracowują następujące pola: „Cele i wartości”, „Skutki pozytywne”, „Skutki negatywne”, „Możliwe rozwiązania”. Nauczyciel wyznacza czas na przygotowanie.

5. Prezentacja uczniowska. Wybrana grupa przedstawia swoje drzewo decyzyjne, zapisując poszczególne punkty na tablicy, pozostali uczniowie dyskutują, przedstawiają swoje przemyślenia. Nauczyciel podsumowuje dyskusję.

Podsumowanie

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenia wskazane przez nauczyciela.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę o kryteriach sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec prosi chętnego ucznia o podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

3. Na zakończenie nauczyciel ocenia pracę wylosowanej grupy.

Praca domowa:

1. Wykonaj w domu ćwiczenia niezrealizowane na lekcji.

2. Zaproponuj inne materiały źródłowe do lekcji związane z polskimi formacjami walczącymi podczas I wojny światowej.

Materiały pomocnicze:

• Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

• Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

• E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

• A. Chwalba, Wielka Wojna Polaków. 1914‑1918, Warszawa 2018.

Wskazówki metodyczne do innego wykorzystania multimedium:

Innym sposobem wykorzystania schematu jest przygotowanie przez uczniów na jego bazie krótkiej notatki dotyczącej wkładu Polonii amerykańskiej w polski czyn zbrojny podczas I wojny światowej. Notatka ta może być zadaniem domowym albo powstać w trakcie zajęć.