Scenariusz lekcji

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Konfiguracja elektronowa zapis symboliczny

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy/rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa

Zakres podstawowy

II. Budowa atomu a układ okresowy pierwiastków. Uczeń:

1) stosuje pojęcia: powłoka, podpowłoka; pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z=20 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone).

Zakres rozszerzony

II. Budowa atomu. Uczeń:

4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z=38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje pojęcie konfiguracji elektronowej, poziomu orbitalnego, powłoki elektronowej i podpowłoki;

• stosuje reguły przy zapisie konfiguracji elektronowej;

• przedstawi symboliczny zapis konfiguracji elektronowej;

• proponuje konfiguracje elektronowe atomów.

Strategie:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• analiza materiałów źródłowych;

• mapa pojęć;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• gra edukacyjna;

• technika zdań podsumowujących.

Forma pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• tablet/smartfon;

• podręczniki książkowe;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda;

• metodnik lub kartki zielone, żółte i czerwone.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: czy wiesz w jaki sposób zapisuje się strukturę elektronową atomu pierwiastka? Czy wiesz jakie reguły obowiązują przy zapisaniu konfiguracji elektronowej? A może wiesz jaka jest kolejność orbitali w zapisie konfiguracji elektronowej?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia konfiguracji elektronowej. Na jej podstawie uczniowie tworzą mapę myśli.

Faza realizacyjna

1. Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy pojęcie: konfiguracji elektronowej. Wyznaczony przez nauczyciela moderator zapisuje całość w postaci mapy pojęć na tablicy. Po zapisaniu propozycji uczniowie samodzielnie je weryfikują formułując definicję pojęcia konfiguracji elektronowej, chętny lub wskazany uczeń odczytuje na głos swoją interpretację. Mapę myśli uczniowie przepisują do zeszytów.

2. Analiza tekstu w dostępnych źródłach informacji, w tym e‑materiału - zakaz Pauliego, reguła Hunda, zasada rozbudowy powłok. Chętni lub wskazani uczniowie interpretują po kolei wskazane zagadnienia na forum klasy. Nauczyciel ewentualnie uzupełnia informacje i wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

3. Uczniowie w parach analizują polecenie 1 w e‑materiale - wyznaczenie konfiguracji elektronowej. Niezrozumiałe kwestie wyjaśnia nauczyciel  na forum klasy. Chętny lub wskazany uczeń omawia znaczenie konfiguracji elektronowej i informacje jakie można z niej wywnioskować.

4. Nauczyciel wybiera kilka przykładów pierwiastków i prosi uczniów o samodzielne podanie konfiguracji elektronowej w zapisie symbolicznym. Uczniowie chętni lub wskazani przez nauczyciela odczytują swoje rezultaty pracy. Nauczyciel wyjaśnia ewentualne popełnione błędy.

5. Powrót do mapy myśli. Uczniowie samodzielnie uzupełniają  mapę o nowe informacje zdobyte podczas lekcji, chętni uczniowie na forum klasy dzielą się rezultatami.

6. Uczniowie w parach analizują grę dydaktyczną i zaczynają zabawę, sprawdzając przy tym swoją wiedzę.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:

• Czy wiesz w jaki sposób zapisuje się strukturę elektronową pierwiastka?

• Czy wiesz jakim regułom podlega konfiguracja elektronowa?

• A może wiesz jaka jest kolejność orbitali w zapisie konfiguracji elektronowej?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Nauczyciel zleca uczniom wykonanie ćwiczeń w e‑materiale – sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas rozwiązywania zadań domowych.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czy wiesz w jaki sposób zapisuje się strukturę elektronową pierwiastka?

• Czy wiesz jakim regułom podlega konfiguracja elektronowa?

• A może wiesz jaka jest kolejność orbitali w zapisie konfiguracji elektronowej?